پژوهش حاضر قصد دارد تا براساس رویکرد شناختی به بررسی ساخت اضافه در کردی سورانی بپردازد. ماهیت روششناسی این پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی بوده و دادهها از گویش کردی سورانی و از طریق مصاحبه با گویشوران گردآوری شدهاند و اصالت دادهها نیز موردتأیید گویشوران این گونه از زبان کردی است. گفتنی است که ساخت اضافه نوعی رابطه ذاتی و نسبتی بین دو عنصر گذرا و پایا ایجاد میکند که حاوی نوعی قرابت مفهومی هستند. در این ساخت یکی از عناصر بهمنزله نقطه ارجاع عمل میکند تا جایگاه عنصری دیگر )عنصر مقصد( در ساخت براساس آن مشخص شود. بهعبارت دیگر، عنصر پایا بهمثابه نقطه ارجاع، مسیری شناختی را برای دسترسی ذهنی به عنصر گذرا بهمنزله عنصر مقصد فراهم میسازد. یافتهها نشان داد که ساخت اضافه، محصول نوعی دستوریشدگیِ ضمیر موصولی HYAاست که نقش کهن آن بازنمایی ارتباط ذاتی ـ مفهومی بین عناصر دخیل در رابطهای مفهومی مندرج در یک جمله مرکب بوده است. این ضمیر موصولی طی فرایند دستورشدگی به نمایهای نسبتی تحول یافته، تا رابطهای ذاتی و نامتقارن را میان دو عنصر متجانس در یک گروه )اسم+اضافه+اسم، اسم+اضافه+صفت، اسم+اضافه+حرف اضافه، اسم+اضافه+فعل اسمیشده( یا در یک بند )اضافه محمولی، اضافه مبتداساز( مفهومپردازی کند. همچنین، نتایج نشان داد که عنصر اضافه این ارتباط نامتقارن را بین عناصر در سطوح متفاوت زبانی بهخوبی نمایهسازی میکند
