مسعود داوری

برآورد دقیق از پتاسیم قابل دسترس موجود در خاک های آهکی مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت خاصی برخوردار است. پتاسیم قابل استخراج توسط استات آمونیوم در خاک های حاوی کانی های میکایی برآورد مناسبی از پتاسیم قابل استفاده گیاهان ارائه نمی دهد. روش های عصاره گیری مختلفی برای پیش بینی پتاسیم قابلیت استفاده پتاسیم و روابط کمیت – شدت در 19 نمونه از خاک های آهکی استان کردستان مطالعه شد. به منظور برقراری ارتباط بین پتاسیم قابل استخراج، عصاره گیرهای مختلف و جذب پتاسیم توسط گیاه، مطالعه ای گلخانه ای با استفاده از ذرت به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو سطح پتاسیم (صفر و 300 میلی گرم در کیلو گرم خاک با استفاده از سولفات پتاسیم) در سه تکرار انجام شد. میانگین پتاسیم قابل استخراج با عصاره گیرها از کمتر به بیشتر به ترتیب عبارت بود از: کلرید کلسیم 01/0 مولار (30 میلی گرم در کیلو گرم)، اسید سولفوریک 025/0 مولار (41 میلی گرم در کیلو گرم)، اسید نیتریک 1/0 مولار (127 میلی گرم در کیلو گرم)، استات سدیم یک مولار (163 میلی گرم در کیلو گرم)، کلرید سدیم یک مولار (213 میلی گرم در کیلو گرم)، کلرید باریم 1/0 مولار (220 میلی گرم در کیلو گرم) و استات سدیم یک مولار (237 میلی گرم در کیلو گرم) همبستگی مثبت و معنی داری بین پتاسیم جذب شده توسط گیاه با پتاسیم قابل استخراج با استات آمونیوم یک مولار (r=0.84، P≤0.01)، کلرید باریم 1/0 مولار (r=0.74، P≤0.01)، استات سدیم یک مولار (r=0.69، P≤0.01)، کلرید سدیم یک مولار (r=0.67، P≤0.01)، اسید نیتریک 1/0 مولار (r=0.64، P≤0.01) و کلرید کلسیم 01/0 مولار (r=0.55، P≤0.05) وجود داشت. دامنه مقادیر PBCK بین 28- 102 Cmol.kg-1 (mol/L)0.5 و به طور متوسط 40.7 Cmol.kg-1 (mol/L)0.5 و دامنه مقادیر ΔK0 در خاک های مورد مطالعه بین -0.47-0.44 سانتی مول بر کیلوگرم به طور متوسط 0.22 سانتی مول بر کیلو گرم متغیر بود. بر اساس مطالعات همبستگی می توان نتیجه گیری کرد که استات آمونیوم یک مولار می تواند به عنوان عصاره گیر مناسب برای پیش بینی پتاسیم قابل استفاده گیاه در خاک های آهکی استان کردستان معرفی گردد.