سابقه و هدف: بررسی چگونگی حرکت، نقل و انتقال، نشر و ترابری آلودگی فاز مایع زباله های شهری (شیرابه)، یکی از معضلات مهم جامعه شهری و محیط زیستی است. از سوی دیگر، خاک با دارا بودن ویژگی های بیوفیزیکوشیمیایی پیچیده، پالایشگری طبیعی برای انواع آلاینده ها به شمار می رود. هدف این مطالعه بررسی نرخ تغییرات واکنش خاک، شوری، نیتروژن کل و آلاینده نیکل شیرابه تصفیه شده بی هوازی لندفیل در ستون های خاک هایی با بافت های مختلف لوم رسی، لوم و لوم شنی بود. مواد و روش ها: این پژوهش در ستون هایی پلی اتیلنی در 5 دوره 20 روزه و در قالب طرح کاملاً تصادفی به اجرا در آمد. سپس، مقدار شیرابه اعمال شده، با احتساب میزان دبی شیرابه حاصله از زباله انبار شده و میزان آمار 10 ساله بارندگی منطقه محاسبه و به ستون-های خاک مذکور، در شرایط غرقاب متناوب اضافه گردید. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد با گذشت زمان و کاربرد اعمال مقدار بیشتر شیرابه تغییرات مقدار میانگین اسیدیته در هر سه نوع بافت خاک کاهشی بوده است. لیکن بافت خاک لوم رسی این تغییرات را به میزان بیشتری نشان داد. همچنین مقادیر میانگین قابلیت هدایت الکتریکی در خاک لومی، افزایش و در خاک های دیگر کاهش یافت، لیکن روند تغییرات کاهشی در خاک لوم رسی با شدت بیشتری صورت پذیرفت. میانگین مقادیر نیتروژن کل زه آب در خاک لوم رسی و لوم کاهشی بوده، اما در خاک لوم شنی افزایش یافت. تغییرات میانگین مقادیر آلاینده نیکل در زه آب شیرابه زباله، با گذشت زمان در خاک لوم رسی کاهش یافته و درخاک های با بافت لوم و لوم شنی افزایشی بود. با این وجود از لحاظ آماری تغییرات مقادیر آلاینده نیکل در زه آب شیرابه زباله معنی دار نبود. نتیجه گیری: اگر چه با استمرار کاربرد شیرابه، مقدار هر یک از پارامترهای موردنظر (نیکل در خاک لوم و لوم شنی، قابلیت هدایت الکتریکی در خاک لوم و نیتروژن کل در خاک لوم شنی) در زه آب خروجی شیرابه فاضلاب افزوده شده است، با این حال خاک نقش بسیار مؤثری را در بهبود کیفیت شیرابه ایفا کرد، به طوری که میانگین مقادیر سایر پارامترها (شوری و اسیدیته در خاک های لوم رسی و لوم شنی، نیکل در خاک لوم شنی و نیتروژن کل در خاک لوم رسی و لوم) در زه آب خروجی همواره در همه تیمارها کمتر از شیرابه ورودی به ستون های خاک بوده است. در نهایت، چنین به نظر می رسد اثر خاک لوم رسی در کاهش مقادیر پارامترهای ذکر شده بیشتر بوده و نقش مؤثرتری در پالایش بار آلودگی شیرابه داشته است.
