مسعود داوری

سیب زمینی(Solanum tuberosum L.) به عنوان چهارمین محصول غذایی بعد از گندم، برنج و ذرت به شمار می رود. لذا تولید با کیفیت (بدون آلاینده) این محصول بسیار حائز اهمیت می باشد. کادمیم (Cd) یکی از آلاینده های خطرناک برای انسان است. افزایش غلظت این عنصر در خاک موجب تسهیل در جذب آن توسط غده های سیب زمینی و در نتیجه ورود مقادیر غیر مجاز آن در زنجیره غذایی انسان می شود. یکی از منابع ورود کادمیم به خاک، مصرف بی رویه و بدون نظارت کودهای فسفاتی وارداتی در بخش کشاورزی می باشد. به منظور بررسی تأثیر منابع مختلف کودهای فسفاتی )وارداتی و تولید داخل( بر تجمع کادمیم در غده های سیب زمینی، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تیمار در سه تکرار در یکی از مزارع سیب زمینی شهرستان دهگلان (استان کردستان) در سال 1393 انجام گردید. نمونه مرکب خاک سطحی، آب آبیاری و منابع کودهای فسفاتی با استفاده از روش های متداول در موسسه تحقیقات خاک و آب مورد تجزیه قرار گرفتند. میزان فسفر، پتاسیم، روی و کادمیم قابل جذب خاک به ترتیب برابر با 8، 150، 0.75 و 0.15 میلی گرم در کیلوگرم و همچنین غلظت کادمیم در کودهای خاک فسفات آسفوردی، سوپرفسفات ساده و سوپرفسفات تریپل به ترتیب برابر با 2، 23 و 25 میلی گرم در کیلوگرم بود. در این آزمایش، تیمارها شامل تیمار اول (شاهد)= مصرف تمامی عناصر غذایی بر اساس نتایج تجزیه خاک بجز فسفر؛ تیمار دوم= تیمار اول + تأمین فسفر از خاک فسفات آسفوردی (تولید داخل)؛ تیمار سوم= تیمار اول + تأمین فسفر از سوپر فسفات ساده و تیمار چهارم= تیمار اول + تأمین فسفر از سوپرفسفات تریپل وارداتی بود. نتایج این آزمایش نشان داد که: الف) در حالی که در قطعات شاهد، مقدار کادمیم غده ها 0.10 میلی گرم بر کیلوگرم بوده، بیشترین مقدار کادمیم در غده ها در بین سه منبع کودی فسفاتی، مربوط به تیمار سوپرفسفات تریپل وارداتی با غلظت کادمیم 0.29 و کمترین مقدار آن مربوط به تیمار خاک فسفات با غلظت کادمیم 0.13 میلی گرم بر کیلوگرم می باشد. همچنین غلظت کادمیم در تیمار سوپرفسفات ساده برابر 25/0 میلی-گرم بر کیلوگرم بود. نتایج نشان داد که با مصرف سوپرفسفات تریپل وارداتی بیشترین مقدار تجمع کادمیم و با مصرف خاک فسفات تولید داخل کمترین مقدار تجمع کادمیم در غده های سیب زمینی حاصل شده که در سطح یک درصد نیز معنی دار می باشد؛ ب) غلظ