مسعود داوری

پتاسیم از عناصر ضروری برای رشد گیاه بوده که اهمیت آن در بخش کشاورزی به خوبی شناخته شده است (Sparks and Huang, 1985). از آنجایی که ذخایر کانی های میکایی متغیر است، برآورد دقیق پتاسیم فراهم شده توسط خاک های آهکی در این مناطق دارای اهمیت زیادی است (ضرابی و جلالی، 2008). با تعیین میزان پتاسیم قابل استفاده گیاه، به راحتی می توان در باره ی وضعیت پتاسیم خاک، مصرف و یا عدم مصرف کود در مزارع نتیجه گیری کرد. جهت تعیین مقدار پتاسیم قابل استفاده در خاک های مختلف، طیفی وسیع از عصاره گیر-ها به کار رفته است. (Corey, 1987). برای تعیین یک عصاره گیر مناسب باید دو معیار زیر مورد توجه قرار گیرد: 1) عصاره گیر باید قادر به استخراج عنصر غذایی از منابع فراهم خاک باشد؛ 2) روش عصاره گیری باید سریع، تکرار پذیر و اقتصادی باشد (Brown et al.,1987; Corey, 1987). برای تعیین پتاسیم قابل استفاده گیاه روش های عصاره گیری با استفاده از کاتیون های جانشین شونده به کار رفته که از همه رایج تر روش استات آمونیوم 1 مولار است (Herlihy,1992; Liu and Bates,1990). این روش برای عصاره گیری پتاسیم تبادلی کارآیی بالایی داشته لیکن ممکن است برای اندازه گیری مقدار واقعی پتاسیم قابل دسترس برای گیاه دقیق نباشد (Herihly, 1992; Knudsen et al., 1982) . در این روش مجموع پتاسیم تبادلی، محلول و مقداری از پتاسیم غیر تبادل نیز استخراج می شود (Mc lean and Waston, 1985). در ایران این عصاره گیر بدون انجام تحقیقاتی جامع به عنوان تنها عصاره گیر برای استخراج پتاسیم مورد استفاده قرار گرفته (شریفی و کلباسی، 1380) و تخمین پتاسیم قابل دسترس گیاهان و همچنین بیشتر توصیه های کودی در کشور بر مبنای آن انجام می شود (ضرابی و جلالی، 2008 ). این در حالی است که گر چه از استات آمونیوم به صورتی گسترده به عنوان شاخص قابلیت دسترسی پتاسیم بهره گرفته می شود، لیکن در برخی از خاک ها که به تنهایی استفاده می شود ممکن است به دقت نتواند قابلیت دسترسی پتاسیم را پیش بینی کند (Liu and Bates, 1990). این موضوع ممکن است به دلیل نقش متفاوت شکل های پتاسیمی خاک (با توجه به نوع و مقدار کانی های موجود در خاک) در تأمین نیازهای گیاه باشد (شریفی و کلباسی، 1380). هر چند باید اضافه نمود که مقدار پتاسیم استخراج شده به خصوصیات خاک و توانایی های عصاره گیر نیز بستگی دارد (Nath and