مسعود داوری

منحنی نگه‌داشت آب در خاک (SWRC) یکی از ویژگی هیدرولیکی بسیار مهم خاک بوده که کاربردهای چندی در کشاورزی، محیط زیست و مهندسی دارد. اندازه گیری مستقیم SWRC اغلب دشوار، زمان‌بر و پرهزینه است؛ از این رو، توابع انتقالی (PTFs) و مدل‌های تجربی و فرکتالی مختلفی برای توصیف آن اشتقاق یافته‌اند. بیشترPTF های توسعه یافته از ویژگی‌های زودیافت خاکی برای تخمین SWRC استفاده می‌کنند. مروری بر منابع نشان می‌دهد استفاده از ویژگی‌های عوارض زمین به عنوان برآوردگر در تخمین ویژگی‌های هیدرولیکی خاک کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، در این پژوهش، ویژگی‌ زودیافت خاکی به‌همراه داده‌های عوارض زمین به‌عنوان برآوردگر در تخمین SWRC استفاده شد. ما PTFهایی نقطه‌ای و پارامتریک را بر اساس مدل‌های هیدرولیکی خاک بروکس-کوری (BC)، ون‌گنوختن (vG) و تیلور و ویت کرافت (TW) با استفاده از رگرسیون خطی چندگانه گام به گام (SMLR) توسعه دادیم. بدین منظور، تعداد 131 نمونه خاک دست‌خورده و دست‌نخورده به‌طور تصادفی از دشت کشاورزی قروه- دهگلان جمع‌آوری شد. برخی از ویژگی‌های مبنایی این خاک‌ها با روش‌های استاندارد آزمایشگاهی اندازه‌گیری شد. همچنین مقدار رطوبت خاک در پتانسیل‌های ماتریک 10-، 33-، 50-، 100-، 300-، 500-، 1000- و 1500- کیلو پاسکال با دستگاه صفحات و غشاء فشاری تعیین شد. مدل های SWRC مورد‌مطالعه با استفاده از جعبه ابزار SOLVER نرم افزار Excel و یا نرم‌افزار RETC به داده‌های اندازه گیری شده برازش داده شدند. از آماره‌‌های ضریب تبیین (R2)، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و میانگین خطا (ME) برای ارزیابی و اعنبارستجی توابع انتقالی اشتقاقی استفاده شد. نتایج نشان داد که با در نظر گرفتن ویژگی‌های مبنایی خاکی و داده‌های عوارض زمین به‌عنوان برآوردگر، کارایی توابع انتقالی نقطه‌ای و پارامتریک در تخمین منحنی نگع‌داشت آب در خاک می‌تواند بهبود یابد. با توجه به نتایج، تخمین PTF های اشتقاقی با و یا بدون استفاده از داده‌های عوارض زمین در انتهای خشک منحنی نگه‌داشت آب در خاک در مقایسه با انتهای مرطوب آن دقیق‌تر بود. به طور کلی، نتایج این پژوهش بهره‌گیری از ویژگی‌های عوارض زمین را به‌عنوان ورودی به توابع انتقالی، هنگامی که ویژگی‌های مبنایی خاک در دسترس هستند، تأیید می‌کند.