محمد دارند

هدف از این مطالعه بررسی تغییرات الگوهای بارشی فراگیر ایران می باشد. برای این منظور داده های بارش روزانه از پایگاه داده ای اسفزاری که توسط دکتر مسعودیان برای دوره ی 21/03/1961 تا 31/12/2004 به کمک 1434 ایستگاه به ابعاد 7187×15992 استخراج شده است. بخش دوم این داده ها با استفاده از همان روش و همان تکنیک (در قالب سیستم تصویر لامبرت مخروطی) از تاریخ 31/12/2004 تا 31/12/2013 به پایگاه داده ای اول اضافه شده است. که در مجموع ماتریسی به ابعاد 7187×19279 ایجاد گردیده است. در این مطالعه سعی شد به کمک بررسی هم پوشانی تغییرات بارش، رفتارهای بارش را طی نیم قرن اخیر در ایران مورد بررسی قرار گیرد. نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر این است که هم تغییرات بارش ایران در پنج ناحیه، از جمله ناحیه ی هم تغییرات بالا و منفی، ناحیه ی هم تغییرات متوسط و منفی، ناحیه ی هم تغییرات بالا و مثبت، ناحیه ی هم تغییرات متوسط و مثبت و ناحیه ی با هم تغییرات بسیار ضعیف یا ناحیه ی فاقد هم تغیر معنی دار، تقسیم شده اند. نتایج حاصل از جهش میانگین برای نواحی هم تغییرات بارش بیانگر این است که جهش بارش در نواحی هم تغییرات منفی نسبت به نواحی هم تغییرات مثبت قابل محسوس تر بوده است. ضمن اینکه تغییرات جهش میانگین بارش به سمت دوره های اخیر چشم گیرتر بوده است. در ادامه به منظور بررسی آشفتگیها، جهش و نوسانات نواحی بارشی ایران پرداخته شده است. نتایج بیانگر این بوده است که نواحی بارشی ایران به شش طبقه قابل تقسیم بندی می باشند. در این بین نواحی خزری (ناحیه چهار) از بیشترین مقدار بارش و کمترین ضریب تغییرات برخوردار است. بررسی و تحلیل آشفتگی بارش نشان داد که بارش به جز در ناحیه چهار (ناحیه خزری) در سایر نواحی دیگر توزیع رخداد بارش همراه با آشفتگی بوده است. نتایج حاصل از تحلیل نشان داد که نوسانات کوتاه مدت 3 تا 5 ساله بر بارش هر شش نواحی بارشی حاکم بوده است. به منظور بررسی و تغییرات الگوهای جوی بارش های فراگیر، تغییرات الگوهای بارش فراگیر طی دو دوره اقلیمی 1990-1961 و 2013-1991 مورد بررسی و تجزیه تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که الگوهای حاکم بر بارش های فراگیر در هر دو دوره به لحاظ ماهیت و ترکیب الگوها متفاوت بوده است. این تغییرات بیشتر مربوط به جابجای زمانی و ترکیب نوع الگوها بوده است به طوری که در دوره دوم الگوهای جنوبی به ویژه کمفشار سودان، خلیج فارس - پاکستان، کمفشار عربستان بیشترین نقش را در رخداد بارش های فراگیر ایران داشته است از طرفی دیگر شارهمگرایی رطوبت در دوره دوم به شدت کاهش داشته است. بررسی آشفتگی های الگوی جوی بارش های فراگیر هم بیانگر این است که به سمت دوره های اخیر الگوهای جوی بارش فراگیر ایران از آشفتگی و فاقد نظم پذیری زمانی برخوردار بوده است. تا جای که طی بازه زمانی 2013-1990 میزان آشفتگی های الگوهای جو بسیار بالا و تداوم 3 تا 5 ساله هم مشاهده شده است.