محمد دارند

برای انجام این پژوهش داده های ماهانه ی دمای رویه و جو بالای ایران زمین از مرکز پیش بینی میان مدت جوی اروپایی(ECMWF) طی بازه ی زمانی 1/1979 تا 4/2014 استخراج شد. تفکیک مکانی داده های بکارگرفته شده 125/0 درجه ی قوسی است که برپایه ی آن 9965 یاخته ی مکانی در داخل مرز سیاسی ایران زمین قرار می گیرد. ماتریسی در ابعاد 9965×424 ایجاد شد که بر روی سطرها زمان(ماه) و بر روی ستونها(مکان) یاخته های درون ایران زمین قرار داشت. وردایی دما در 15 تراز مختلف جوی از رویه ی زمین تا 10 هکتوپاسکال در بالای جو واکاوی شد. داده های دمای ثبت شده در ترازهای یاد شده توسط رادیوسوندهای 11 ایستگاه جو بالای ایران برای ارزیابی دقت و مقایسه با داده های مرکز پیش بینی میان مدت جوی اروپایی استفاده شد. از دو آزمون ناپارامتریک من کندال و تخمینگر شیب سن برای سنجش معناداری روند و برآورد آهنگ تغییرات بهره برده شد. یافته های این پژوهش نشان داد که بکاربستن داده های مرکز پیش بینی میان مدت جوی اروپایی برای واکاوی وردایی دمای رویه و جو بالای ایران زمین بسیار سودمند و مفید است چرا که تفکیک مکانی- زمانی بالای داده ها در راستای افقی و عمودی امکان داوری دقیق تر با جزئیات بسیار بیشتر و بهتر در مورد تغییرات رفتار دما رویه و جو بالا را نسبت به داده های تصاویر ماهواره ای واحد سنجنده موج کوتاه(MSU) و رادیوسوندها فراهم می کند. همچنین یافته ها نشان داد که به لحاظ آماری در سطح اطمینان 95 درصد روند افزایشی دمای رویه، وردسپهر پایینی و بالایی و روند کاهشی دمای پوش سپهر طی دوره ی مورد مطالعه معنادار است. اگرچه وردایی دمای وردسپهر میانی در سطح اطمینان یاد شده معنادار نیست ولی برازش خط رگرسیون بر روی سری زمانی دمای استاندارد شده بیانگر افزایش آهنگ دمای لایه ی یاد شده طی دهه ی اخیر است. آهنگ افزایشی دمای رویه ی پهنه ی ایران زمین 65/0 درجه ی سانتی گراد به ازای دهه است و به نسبت سایر ترازهای جو بالای ایران بیشتر است. میزان گرمایش لایه ی وردسپهر پایینی بیشتر از لایه ی وردسپهر بالایی است. پراکنش مکانی آهنگ تغییرات دما بیانگر آن است که در رویه ی زمین آهنگ افزایش دمای گستره ی مکانی بین مدار 34 تا 37 درجه به نسبت سایر مناطق بیشتر است. بر روی برخی مناطق جنوبی البرز و شرق زاگرس به ازای هر دهه بین 3/1 الی 6/1 درجه ی سانتی گراد به میانگین دمای