محمد دارند

یکی از عوامل مهم در زندگی انسان آب و هوااست، از این رو می تواند توانایی ها و قابلیت های متعددی در مدیریت و برنامه ریزی انسانی- محیطی داشته باشد. از گامهای اساسی در راه شناخت آب و هوای یک منطقه، شناسایی تیپ های هوای مؤثر بر آن است، یک تیپ هوای همدید را می توان مجموعه ای از ویژگی های هواشناختی دانست که در زمان معین در یک مکان خاص مشاهده می-شود. از مطالعات مهم در این راستا، یافتن روابط میان الگوهای گردشی با تیپ های هوا است. اقلیم شناسان زیادی از زمان گذشته تا حال حاضر به شناسایی تیپ های هوا و کشف رابطه ی آن ها با الگوهای پراکندگی فشار یا الگوهای گردشی هوا پرداخته اند. از مهمترین اهدافی که در این پژوهش مدنظر گرفته شده است، عبارتند از: 1- شناسایی و واکاوی تیپ های هوای ارومیه و وردایی بسامد رخداد آنها طی دهه های اخیر 2- بررسی آرایش الگوهای گردشی جوی هنگام رخنمود هر کدام از تیپ های هوا.با توجه به اهداف این پژوهش دو فرضیه ی در نظر گرفته شده است که عبارتند از: 1- طی دهه های اخیر تیپ هوای بارشمند ارومیه بسامد رخداد کمتری از خود نشان می دهند. 2- هر کدام از تیپ های هوا تحت تأثیر آرایش و پیکربندی خاصی از الگوهای گردش جوی رخنمود دارند.برای انجام این پژوهش داده های روزانه ی 34 سنجه ی مختلف جوی ایستگاه همدید ارومیه طی بازه ی زمانی 1/1/1961 تا 30/6/2013 استفاده شد. پایگاه داده ای در نرم افزار متلب به صورت آرایش ماتریس تشکیل شد که ابعاد ماتریس اصلی 40×19174 می باشد که 6 ستون اول آن تاریخ شمسی و میلادی است. از تجزیه و تحلیل خوشه به روش ادغام وارد استفاده شد و از 11 نمایه-ی کنترل کیفیت پراش درون گروهی برای سنجش و ارزیابی خوشه ها به کار گرفته شد. یافته های این پژوهش نشان داد که طبقه بندی کردن تیپ های هوا به 7 گروه بهینه ترین تفکیک به حساب می-آید چرا که پراش درون گروهی در تفکیک یاد شده نسبت به سایر طبقه بندی ها کمینه است. تیپ هوای دوم با میانگین روزانه ی بارش 6/6 میلی متر در هر روز بارشی و احتمال رخداد بارش 7/65 درصد، پربارش ترین تیپ هوایی است که ارومیه تجربه می کند. تیپ هوای چهارم، گرم ترین، خشک ترین و کمبارش ترین تیپ هوایی است که در یک سوم روزهای سال در ارومیه رخنمود دارد. شاخص رخداد آن 89/0 و با ماندگاری 9 روزه پایسته ترین تیپ هوا است. در مقابل تیپ هوای سوم با شاخص رخداد 43/0 و مانایی