محمد دارند

سیستم های پایش زمان رخداد سیل وکنترل زمان واقعی آن یکی از ضرورتهای اصلی مدیریت منابع آب در هر منطقه است. وقوع سیلابهای خسارت زا در اکثر حوضه های آبریز کشور و گسترش طرحهای توسعه منابع آب در آنها، ضرورت ایجاد سیستم های پیش بینی و کنترل زمان واقعی سیل و بهینه سازی کنترل سیل را در این حوزه ها بیش از پیش مطرح کرده است. هدف این پژوهش تحلیل همدید بارش های سیل آسای استان کردستان طی بازه ی زمانی -11/10/1339(1/1/1961)تا12/10/1389(31/12/2010)(18263روز)بود. باتوجه به هدف پژوهش از رویکرد محیطی به گردشی استفاده شد. به کمک دو آستانه ی فراگیری و صدک 98اُم 107 روز از فراگیرترین و شدیدترین بارش ها انتخاب شد که به لحاظ زمانی رخداد اینگونه بارش ها مربوط به فصل مرطوب سال است که از مهرماه تا خرداد مشاهده می شوند. داده های فشار تراز دریا بر روی یاخته هایی با اندازه ی یاخته های 5/2 * 5/2 درجه ی قوسی بر روی کرنل 10 تا 100 درجه-ی طول شرقی و 0 تا 70 درجه ی عرض شمالی از مرکز ملی اقیانوس و جوشناسی ایالات متحده امریکا استخراج شدند که در نهایت منجر به تشکیل ماتریسی در ابعاد 1073× 107 شد که بر روی ردیف ها روزهای همراه با بارش سیل آسا و بر روی ستونها یاخته ها قرار داشتند. بر روی ماتریس همپراش داده های فشار تراز دریا در 107 روز تحلیل مولفه های مبنا انجام شد و 12مولفه که حدود 93 درصد از تغییرات فشار تراز دریا را تبیین می کردند، شناسایی شد. برای شناسایی الگوهای همدیدی بر روی نمرات مولفه ها تحلیل خوشه ای به روش ادغام وارد انجام شد. یافته ها نشان داد که در فصل مرطوب دو الگوی همدید فشار تراز دریا هنگام رخداد بارش های سیل آسای استان کردستان مشاهده می شود: الگوی کم-فشار سودان- پرفشار سیبری و الگوی کم فشار سودان و ایسلند- پرفشار سیبری و اروپا. اما علاوه بر رخداد بارش های سیل آسا در فصل مرطوب سال در فصل خشک سال نیز در استان کردستان شاهد اینگونه بارشها ولی با شدت اندک و بسامد کمتر هستیم. بنابراین برای شناسایی آنها در فصل خشک سال از خرداد تا مهرماه میانگین بارش روزانه ی استان محاسبه شد و روزی که بارش بیشتر از صدک 99اُم باشد و دست کم نیمی از ایستگاهها بارش دریافت کرده باشند به عنوان روز همراه با بارش سنگین در فصل خشک در نظر گرفته شد. به کمک دو آستانه ی یاد شده 32 روز همراه با بارش سیل آسا در فصل خشک شناسایی شد