محمد دارند

هدف از انجام این پژوهش بررسی ارتباط و همبستگی بین ضخامت جو در وردسپهر و دمای نزدیک سطح زمین (ارتفاع 2 متری) بر روی ایران زمین است. برای نیل به این هدف، داده های ماهانه ی دمای هوا مشاهده شده مربوط به 42 ایستگاه همدید بر روی گستره ی ایران طی بازه ی زمانی 1/1/1979 تا 31/12/2013 استفاده شد. ضخامت جو در سه لایه ی جو به صورت فاصله ی عمودی بین ترازهای فشار، لایه ی 500-1000، 850-700 و 850-1000 هکتوپاسکال با دمای نزدیک سطح زمین در ارتفاع 2 متری ارتباط داده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بزرگی همبستگی بین دمای نزدیک سطح زمین و ضخامت جو در وردسپهر در ماههای مختلف سال و در مناطق مختلف، متفاوت است. بیشترین همبستگی معنادار در ماههای دسامبر تا مارس، هنگامی که هوا سرد و دمای هوا پایین است، دیده می شود. در مناطق شرقی کشور بیشترین همبستگی در تراز پایین وردسپهر (850-1000 هکتوپاسکال) دیده می شود درحالیکه بر روی مناطق غربی و کوهستانی کشور بیشترین همبستگی در تراز 700-1000 هکتوپاسکال رخنمود دارد. در ماه مارس میانگین پهنه ای ضریب همبستگی از 9/0 در لایه ی 500-1000 هکتوپاسکال تا 918/0 در لایه ی 700-1000 هکتوپاسکال متغیر است. بزرگی ضریب همبستگی و گستره ی مکانی همبستگی معنادار مثبت به تدریج با افزایش دما کاهش می یابد و در تابستان به کمینه ی خود می رسد. ضخامت جو در لایه ی پایین وردسپهر (700-1000 هکتوپاسکال) نسبت به لایه ی میانی وردسپهر نقشی به مراتب بیشتر بر دمای نزدیک سطح زمین بر روی گستره ی ایران زمین دارد.