محمدعلی زارعی

تیروزیناز به عنوان یک آنزیم کلیدی در بیوسنتز ملانین و همچنین در تعین رنگ پوست و موی پستانداران شناخته شده است. تیروزیناز دو مکانیسم مهم در بیوسنتز ملانین را انجام می دهد؛ با فعالیت مونوفنولازی باعث هیدروکسیله کردن سوبسترا ال-تیروزین به ال-دوپا و با فعالیت دی فنولازی باعث اکسید کردن سوبسترا ال-دوپا به دوپاکینون می شود. تیروزیناز دو مرحله اول ملانوژنز را در پستانداران کاتالیز می کند و مسئول واکنش سیاه شدگی آنزیمی میوه های آسیب دیده و سبزیجات می باشد. بیماری های پوستی مختلفی مانند ملازما، لکه های پوستی و اگزما از تجمع سطح بالایی از رنگدانه های اپیدرمی (ملانین) به وجود می آیند. از طرفی گیاهان و عصاره ی آن ها منبع غنی و ارزانی از ترکیبات فعال هستند که می توان از آن ها برای مهار تیروزیناز و درمان بیماری های پوستی وابسته به رنگدانه ی ملانین استفاده کرد. مهم ترین عملکرد تیروزیناز در پستانداران سنتز ملانین از سوبسترا است. تولید غیر طبیعی ملانین (هایپرپیگمانتاسیون) باعث تیره شدن پوست و ایجاد لکه های پوستی می شود که یکی از مشکلات جدی زیبایی می باشد. با مهار آنزیم تیروزیناز می-توان این بیماری ها را تا حد زیادی درمان کرد یا می توان از بروز مشکلات زیبایی پیشگیری کرد. در این پژوهش فعالیت های آنتی اکسیدانی و مهارِ تیروزیناز توسط عصاره متانولی اندام های هوایی مختلف گیاهانِ Heptaptera anatolica Bioss. و Nonea hypoleia. Bronm مورد سنجش قرار داده شده است. اثر مهاری همه ی استخراجات در غلظت های 80، 60، 40، 20، 10، 5، 5/2، 25/1، 62/0، 31/0 و 15/0 میلی گرم بر میلی لیتر در میکروپلیت 96 چاهکی و در طول 450 نانومتر با استفاده از دستگاه میکروپلیت خوان مورد بررسی قرار گرفته شدند. بیش ترین فعالیت مهاری در بین اندام های هوایی دو نمونه مربوط به برگ نمونه گیاهی نونه آ هیپولیا با تقریبا 100% مهار تیروزیناز در غلظت mg/ml80 و IC50 برابر mg/ml2 و برگ نمونه ی هپتاپترا آناتولیکا در غلظت mg/ml80 با مهار 98% و IC50 برابر mg/ml19 بود. مطابق نتایج حاصل از آزمایشات سنتیکی، عصاره برگ نمونه ی نونه آهیپولیا مهار مرکب و برگ نمونه ی هپتاپترا آناتولیکا مهار رقابتی را بر روی فعالیت تیروزیناز نشان داد. ترتیب خاصیت آنتی اکسیدانی احیاء رادیکال آزاد DPPH در غلظت mg/ml80 و احیاء آهن III به II در غلظت mg/ml100 اندام برگ و گل نمونه نونه آهیپولیا به ترتیب برابر با 100% و %4/95 و %93/1 و %76/1 بود. هم چنین برای اندام برگ هپتاپترا آنالوتیکا به ترتیب %100 و %63/1 بود. میزان ترکیبات فنل و فلاونوئید موجود در اندام برگ دو نمونه به ترتیب برای برگ نونه آ و 8/67 و g/mlµ41/92 برای برگ هپتاپترا بود. هم چنین میزان پایین EC50 در این اندام ها نشان دهنده میزان بالای خاصیت آنتی اکسیدانی است.