محمدعلی زارعی

قدیمی ترین فرضیه مطرح شده برای بیماری آلزایمر که دارو های زیادی براساس آن تولید شده اند، فرضیه کولی نرژیک می-باشد. این فرضیه پیشنهاد می کند که بیماری آلزایمر حاصل کاهش نوروترانسمیتر استیل کولین است. یکی از دلایل اصلی کاهش استیل کولین، فعالیت زیاد آنزیم استیل کولین استراز در بیماری آلزایمر است, لذا مهار این آنزیم می تواند به درمان این بیماری کمک نماید. از آنجا که قبلا تاثیر مهاری عصاره متانولی گیاهان فرفیون شاخه ضخیم Euphorbia macroclada و شقایق گل درشت Glaucium grandiflorumبه اثبات رسیده است، هدف از این پژوهش، بررسی و شناسایی اندام هایی از گیاهان فوق که حداکثر فعالیت مهار کنندگی را نشان می دهند به اضافه سنجش فعالیت آنتی-اکسیدانی عصاره های این اندام ها، بود. عصاره متانولی اندام های جدا شده گیاهان مورد مطالعه با استفاده از دستگاه روتاری اواپوراتور تهیه شدند. اثر مهاری عصاره ها در 6 غلظت مختلف در میکروپلیت های 96 چاهکی و در طول موج nm 405 با استفاده از دستگاه میکروپلیت خوان بررسی گردید. همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها با استفاده از تست های DPPH و احیای آهن اندازه گیری شد. بیشترین میزان فعالیت مهاری گیاه شقایق گل درشت مربوط به غلظت mg/ml80 عصاره متانولی اندامِ گل (100 درصد مهار و مقدار IC50برابر با mg/ml01/0) و بیشترین میزان فعالیت مهاری گیاه فرفیون شاخه ضخیم مربوط به غلظت mg/ml 80 عصاره متانولی اندامِ گل(100 درصد مهار و مقدار IC50 برابر با mg/ml12/1) بود. هم چنین اندام های گل و برگ شقایق گل درشت دارای فعالیت آنتی اکسیدانی 100 درصد و EC50 به ترتیب mg/ml36/0 و mg/ml 2/0 بودند. گل و برگ فرفیون شاخه ضخیم نیز دارای فعالیت آنتی اکسیدانی 100 درصد و EC50 به ترتیب mg/ml 035/0 و mg/ml 032/0 بودند. مطابق نتایج مطالعات سنتیک مهار آنزیمی، نوع مهار کنندگی برای عصاره متانولی اندام گل شقایق گل درشت در غلظت mg/ml 16/0 الگوی مهار مرکب (رقابتی- غیر رقابتی) نشان می داد و در غلظت mg/ml 80 الگوی مهار غیر رقابتی نشان می داد، و عصاره متانولی اندام برگ شقایق گل درشت در غلظت mg/ml 15/0 الگوی مهار مرکب (رقابتی-غیر رقابتی) نشان می داد و در غلظت mg/ml 80 الگوی مهار نارقابتی نشان می داد. در حالیکه و مخلوط(نا رقابتی و مرکب) را به روی فعالیت آنزیم استیل کولین استراز نشان دادند، در حالی که عصاره اندام های گل و برگ فرفیون شاخه ضخیم به ترتیب الگوی مهار نا رقابتی و غیر رقابتی در غلظت های مطالعه شده از خود نشان دادند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که عصاره متانولی اندام های گل گیاهان شقایق گل درشت و فرفیون شاخه ضخیم به صورت قابل توجهی دارای اثر مهاری فعالیت استیل کولین استرازی هستند. نتایج کلی نشان می دهد که عصاره متانولی این دو اندام، حاوی عوامل مهار کننده بالقوه موثری بوده، و تلاش برای جداسازی آن ها موضوع مناسبی برای پژوهش های آینده با هدف دست یابی به مهار کننده های دارای کاربرد دارویی می باشد.