محمدعلی زارعی

فرایند ملانوژنز مس‍‍ئول اصلی تولید رنگدانه ی پوست، چشم و موی انسان است، هم چنین مسئول قهوه ای شدن میوه ها، سبزیجات و قارچ ها می باشد. این فرایند با اکسیداسیون ال-تیروزین به ال-دوپا توسط تیروزیناز (EC: 1,14,18,1) شروع می شود. تجمع ملانین در پوست موجب عوارضی چون لکه های پوستی، اگزما و ملازما در انسان می گردد. مهار تیروزیناز می تواند عامل مؤثری در جلوگیری از عوارض فوق باشد. هدف از انجام این مطالعه، تعیین میزان فعالیت مهار کنندگیِ تیروزیناز قارچی و خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره متانولی اندام های هوایی مختلف گیاهان گَوَن Astragalus siliquosus Bioss و گل ماهور Verbascum phoeniceum L. بود. عصاره های متانولی اندام های تفکیک شده گیاهان با استفاده از دستگاه روتاری اواپوراتور تهیه شدند. اثر مهاری عصاره ها در 9 غلظت، در میکروپلیت های 96 چاهکی و در طول موج nm 492 با استفاده از دستگاه میکروپلیت خوان بررسی گردید. هم چنین فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها با استفاده از توان احیاء رادیکال آزاد DPPHو توان احیاء آهن مورد ارزیابی قرار گرفت. بیشترین فعالیت مهاری اندام های هوایی گیاه گَوَن مربوط به غلظت mg/ml 1000 عصاره متانولی گل (97 درصد مهار و IC50برابر با mg/ml 58/1) و غلظت mg/ml 1500 عصاره متانولی ساقه (100 درصد مهار و IC50برابر با mg/ml 1/2) بود. در گیاه گل ماهور بیشترین فعالیت مهاری مربوط به غلظت mg/ml 1500 عصاره ی متانولی برگ آن (87 درصد مهار و IC50برابر با mg/ml 2/3) بود. مطابق نتایج حاصل از مطالعات سنتیکی، عصاره متانولی اندام گل گیاه گَوَن الگوی مهار مرکب نا رقابتی-غیر-رقابتی را بر روی فعالیت تیروزیناز نشان داد. درحالی که عصاره متانولی اندام برگ گیاه گل ماهور الگوی مهار مرکب رقابتی–غیر-رقابتی را از خود نشان داد. اندام های گل و ساقه و برگ مربوط به گیاه گَوَن دارای فعالیت آنتی اکسیدانی 100 درصد و EC50 به ترتیب mg/ml 089/0، 78/1 و 25/1 بودند. در حالی که تنها اندام برگ گیاه گل ماهور دارای فعالیت آنتی اکسیدانی 100 درصد با EC50 برابر با mg/ml 013/0 بود. مطابق نتایج این مطالعه می توان از عصاره های متانولی تهیه شده از اندام هایی که بیشترین اثر مهار کنندگی تیروزیناز را از خود نشان دادند جهت تهیه مهار کننده های جدید این آنزیم با اهدف دارویی و نگه دارنده های غذایی استفاده نمود.