محمدعلی زارعی

ملانین رنگدانه ای است که به همراه عوامل دیگری رنگ پوست را تعیین می کند و در واقع یکی از فاکتور های محافظتی پوست در برابر نور خورشید و اشعه ی فرابنفش می باشد. سنتز ملانین در میکروارگانیسم ها، قارچ ها، گیاهان و پستانداران بر عهده آنزیم تیروزیناز است. مطالعات قبلی نشان می دهد که عصاره هگزانی اندام های هوایی تفکیک نشده دو گیاه گل استکانی برگه دار (Campanula involucrate Auch.ex DC.) و انجیده سیاه (Ballota nigra L. subsp. Kurdica P.H.Davi) اثر مهاری قابل توجهی بر فعالیت تیروزیناز دارند. مطالعه حاضر با هدف تعیین اندامی از گیاهان فوق که عصاره هگزانی آن فعالیت مهارکنندگی بیشتری دارد، صورت گرفت. پس از تهیه عصاره هگزانی از بخش های مختلف گیاهان فوق الذکر، اثر مهاری تمامی عصاره ها در پنج غلظت 10، 5، 5/2، 25/1، 625/0 میلی گرم بر میلی لیتر در طول موج 492 نانومتر با استفاده از دستگاه میکروپلیت ریدر بررسی گردید. بیشترین میزان فعالیت مهاری گیاه گل استکانی برگه دار مربوط به غلظت 25/1 میلی گرم بر میلی لیتر عصاره هگزانی برگ (75%) و غلظت 25/1 میلی گرم بر میلی لیتر عصاره هگزانی گل (81%) و بیشترین میزان فعالیت مهاری گیاه انجیده سیاه مربوط به غلظت 25/1 میلی گرم بر میلی لیتر عصاره هگزانی برگ (68%) بود. مطابق نتایج حاصل از مطالعات سنتیکی، عصاره هگزانی اندام های برگ و گل گیاه گل استکانی برگه دار الگوی مهار نارقابتی را بر روی فعالیت تیروزیناز نشان داد. در حالیکه عصاره اندام برگ انجیده سیاه الگوی مهار رقابتی از خود نشان داد. کمترین میزان IC50 مربوط به اندام گل گیاه گل استکانی برگه دار (31/0 میلی گرم بر میلی لیتر) بود. همچنین اندام برگ گیاه گل استکانی برگه دار و اندام برگ انجیده سیاه دارای فعالیت آنتی اکسیدانی بالایی بودند. ترکیبات تشکیل دهنده عصاره هگزانی اندام های با بیشترین درصد مهار، توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنجی جرمی (GC/MS) شناسایی و درصد آنها تعیین شد. کروماتوگرام حاصل از GC/MS مربوط به عصاره هگزانی گل گیاه گل استکانی برگه دار دارای 8 پیک قابل تشخیص و در کل حاوی 26 ترکیب بود در-حالی که عصاره هگزانی برگ این گیاه دارای 6 پیک قابل تشخیص و در کل حاوی 18 ترکیب بود. کروماتوگرام حاصل از GC/MS عصاره هگزانی برگ گیاه انجیده سیاه دارای 7 پیک قابل تشخیص و در کل حاوی 25 ترکیب بود. ن