محمدعلی زارعی

آنزیم تیروزیناز یک پلی فنل اکسیداز حاوی مس است که در ملانوژنز دخالت دارد. این آنزیم فرایند تبدیل تیروزین به رنگیزه ی ملانین در پستانداران را کاتالیز می کند. همچنین در فرایند قهوه ای شدن آنزیمی، که موجب تغییر رنگ و از دست دادن ارزش غدایی در محصولات گیاهی می شود، تیروزیناز نقش با اهمیتی را به عنوان کاتالیزور آنزیمی بازی می کند. نظر به اینکه در مطالعات گذشته، اثر مهاری قابل توجه عصاره هگزانی کل اندامهای هوایی تفکیک نشده دو گیاه گون (Astragalus vegetus Bunge) و کنگر (Gundelia tournifortii L.) اثبات شده بود. این مطالعه با هدف تعیین جایگاه دقیق تر اندامی این فعالیت مهاری از یک سو و بررسی میزان فعالیت و سنتیک آنزیمی فعالیت مهاری عصاره هگزانی اندام های هوایی تفکیک شده ی این گیاهان از سوی دیگر، انجام گرفت. همچنین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی برای عصاره های دارای بیشترین درصد مهاری تیروزیناز انجام گرفت. در عمل پس از خشک نمودن اندام های هوایی تفکیک شده به بخشهای گل، برگ و ساقه، عصاره هگزانی این بخش ها به روش خیساندن در هگزان تهیه گردید. اثر مهاری عصاره ها در چهار غلظت 1، 1/0، 01/0 و 001/0 میکروگرم در میلی لیتر در میکروپلیت های 96 چاهکی و در طول موج 492 نانومتر با استفاده از دستگاه میکروپلیت ریدر تعیین شد. از اسید کوجیک به عنوان کنترل مثبت استفاده گردید و تمام سنجش ها در سه تکرار انجام شدند. نتایج بدست آمده برای میزان فعالیت مهاری در غلظت 1 میکروگرم در میلی لیتر عصاره هگزانی ساقه، برگ و گل گیاه Astragalus vegetus Bunge به ترتیب برابر 25، 6/66 و41 درصد و برای گیاه Gundelia tournifortii L. به ترتیب برابر با 29، 7/71 و 7/68 درصد بود. در غلظت های پایین تر عصاره ها، میزان درصد مهار چشمگیر نبود. همچنین اندام برگ Astragalus vegetus Bunge دارای میزان فعالیت آنتی اکسیدانی بالایی بود. در این میان کمترین مقدار IC50 به میزان 32/0 میلی گرم در میلی لیتر مربوط به عصاره اندام گل گیاه Gundelia tournifortii L. بود.