محمدعلی زارعی

تیروزیناز به عنوان یک آنزیم کلیدی در بیوسنتز ملانین و همچنین در تعیین رنگ پوست و موی پستانداران شناخته شده است. آنزیم تیروزیناز دارای دو مکانیسم مهم در بیوسنتز ملانین می باشد؛ با فعالیت مونو فنولازی باعث هیدروکسیله کردن سوبسترا شده و با فعالیت دی فنولازی باعث اکسید کردن سوبسترا می شود. بیماری های پوستی مختلفی مانند: ملازما، لکه های پوستی و اگزما از تجمع سطح بالایی از رنگدانه های اپیدرمی (ملانین) به وجود می آیند. از طرفی گیاهان و عصاره آن ها منبع غنی و ارزانی از ترکیبات فعال هستند که می توان از آن ها برای مهار تیروزیناز و درمان بیماری های پوستی وابسته به تجمع رنگدانه ملانین استفاده کرد. در این پژوهش جهت یافتن فعالیت مهارکنندگی تیروزیناز در محصولات طبیعی، از 70 گیاه بومی مناطق مرکزی استان کردستان استفاده شده و اثر مهاری عصاره ی هگزانی قسمت های هوایی گیاهان بر روی فعالیت تیروزیناز آزمایش شدند. همه عصاره ها برای فعالیت مهاری تیروزیناز در چهار غلظت 001/0 ،01/0، 1/0 و 1 میکروگرم در میلی لیتر مورد سنجش قرار گرفتند. روش سنجش براساس مطالعات اسپکتروفتومتری با استفاده از میکروپلیت و قرائت جذب در طول موج nm 492 بود و از آربوتین به عنوان کنترل مثبت استفاده شد. در میان عصاره های هگزانی سنجش شده، تنها 10 عصاره ی گیاهی فعالیت مهاری بالای 50 درصد را نشان دادند، شامل عصاره گیاهان: Gundelia Tourneforti (L.), Astragalus vegetus Bunge, Vicia hyrcanica Fisch.& C. A. Mey, Campanula involucrate Auch.ex DC, Isatis cappadocica Desv, Sanguisorba minor Scop. subsp.lasiocarpa(Boiss&Hausskn)Nordborg, Eremostachys laevigata Bunge, Ballota nigra L.subsp. KurdicaP.H.Davis, Aristolochia bottae Jaub.&Spach, Astragalus caryolobus Bge در این میان Gundelia Tourneforti(L.)، درصد مهار قابل توجهی (92/75%) را نشان داد وIC50 آن µg/ml173/0 بود. در فاز دوم مطالعه سه عصاره ی،Gundelia Tourneforti (L.) Astragalus vegetus Bunge, Campanula involucrate Auch .ex DC برای آزمایشات سینتیکی انتخاب شدند. مطالعات سینتیکی در مورد سه عصاره نشان داد، عصاره Gundelia Tourneforti(L.) در چهار غلظت ذکر شده به ترتیب با رفتاری مرکب، رقابتی، غیررقابتی و نارقابتی آنزیم را مهار می کند، در حالیکه عصاره Astragalus vegetus Bunge با رفتاری