محمدعلی زارعی

دیابت یک بیماری مزمن است که در اثر افزایش سطح گلوکز خون ایجاد می شود. یکی از علایم این بیماری افزایش ناگهانی و شدید سطح گلوکز خون بلافاصله بعد از صرف غذا می باشد. آنزیم آلفاگلوکزیداز از انواع آنزیم های تجزیه کننده ی کربوهیدرات ها می باشد که باعث تسریع آزاد شدن آلفاگلوکز از انتهای غیراحیا کننده ی سوبسترا می شود. بنابراین با به تاخیر انداختن جذب گلوکز از طریق مهار کردن آنزیم های تجزیه کننده ی کربوهیدرات ها، می تواند به عنوان یک روش درمانی برای کاهش هیپرگلیسمی پس از صرف غذا مورد توجه قرار گیرد.مهارکننده های آلفاگلوکزیداز رایج که امروزه به عنوان دارو برای درمان دیابت استفاده می شوند دارای اثرات جانبی مانند اختلالات کبدی، نفخ و درد شکمی می باشند. از آنجا که گیاهان منابعی غنی از ترکیبات فعال زیستی هستند، امروزه تحقیقات بسیاری بر روی عصاره های گیاهی با هدف یافتن مهارکننده های جدیدی برای این آنزیم در حال انجام است. هدف کلی این مطالعه پیدا کردن مهارکننده های قوی و جدید برای آنزیم آلفاگلوکزیداز از میان عصاره-های گیاهی می باشد. عصاره هگزانی 60 گونه گیاهی به منظور بررسی فعالیت مهاری آن ها بر روی آلفاگلوکزیداز، در غلظت های 001/0، 01/0، 1/0 و 1 میلی گرم در میلی لیتر مورد سنجش قرار گرفتند. آکاربوز محلول در بافر به عنوان کنترل مثبت مورد استفاده قرار گرفت. همه ی سنجش ها با سه بار تکرار انجام شد.در میان 60 گونه گیاهی، گیاهان Descurania Sophia (L.) Webb & Berth, Fumaria vailantii Loisel, Ferula Haussknechti Wolf ex Rech,Haplophyllum acutifolium (DC.)G.Don, Isatis cappadociaca Desv., Eremostachys laevigata Bunge, Silene aucheriana Boiss، فعالیت مهارکنندگی بالای 60 درصد بر روی آنزیم آلفاگلوکزیداز از خود نشان دادند. در این میان فعالیت مهاری عصاره گیاهان خاکشیر(D.sophia) ، شاه تره (F.vailantii) و (F.haussnechti)به طور چشم گیری بالا و مقادیر50IC آن ها به ترتیب 9/0، 55/24 و 71/2 میکرو گرم بر میلی لیتر بود. در این میان عصاره گیاه D. sophia ، به دلیل درصد مهار بالا و مقدار50IC پایین می تواند جهت مطالعات بعدی موضوع جالبی باشد.