محمدعلی زارعی

گیاهان منبع بالقوه ترکیبات فعال زیستی و ارائه دهنده راهبردهایی برای درمان بیماری های مختلفی می باشند. و کردستان دارای یکی از غنی ترین فلورهای گیاهی جهان است که خواص داروئی بسیاری از گیاهان این منطقه بصورت علمی بررسی نشده است. با این دیدگاه اثرات مهاری یک صد گیاه این منطقه بر روی فعالیت دو آنزیم دارای اهمیت کلینیکی بررسی شد. الف) اثرات مهاری عصاره متانولی بخش های سطحی گیاهان بر فعالیت استیل کولین استراز، به روش المن در غلظت های 0/25، 0/5، 1 و 2 میلی گرم در میلی لیتر مورد بررسی قرار گرفتند. گالانتامین به عنوان کنترل مثبت مورد استفاده قرار گرفت. ب) تأثیر عصاره متانولی شانزده گیاهان بر روی آنزیم 3-هیدروکسی-3-متیل گلوتاریل کوآنزیم آ ردوکتاز سنجیده شد. تمام عصاره ها از نظر فعالیت مهاری برروی 3-هیدروکسی-3-متیل گلوتاریل کوآنزیم آ ردوکتاز با غلظت نهایی 1/0 میلی گرم بر میلی لیتر در مخلوط واکنش غربالگری شدند. روش سنجش بر اساس مطالعه اسپکتروفتومتری تغییرات جذب نیکوتین آمید آدنین دی نوکلئوتید هیدروژن فسفات در 340 نانومتر، در حضور آنزیم و 3-هیدروکسی-3-متیل گلوتاریل کوآنزیم آ، با روش میکروپلیت بود. پراواستاتین به عنوان کنترل مثبت استفاده شد. عصاره متانولی گیاهان گلوسیوم گرندیفلورم، لئونتیس لئونتوپتالام، پگانوم هارمالا، سالویا سیریاکا، یوفوربیا ماکروکلادا، آستراگالوس گلوماسئوس، آلسه آ کردیکا، مدیکاگو ساتیوا، تریفولیوم رپنس فعالیت مهارکنندگی بالای 60 درصد برای آنزیم استیل کولین استراز از خود نشان دادند. مقدار IC50 این گیاهان به ترتیب 025/0، 45/0، 49/0، 33/0، 50/0، 70/0، 21/0، 77/0 و 73/0 میلی گرم در میلی لیتر بود. عصاره های با درصد مهار بالا ممکن است منبع قابل توجهی از ترکیبات گیاهی جدید با اثر مهاری بر روی آنزیم استیل کولین استراز و برای درمان اختلالات تحلیل برنده عصبی مفید باشند. آنتوم گراولنس،تریفولیوم پراتنس، چروفیلوم ماکروپودیوم، هیپریکوم آسپرولوم،آلیوم سپا قوی ترین مهارکننده های آنزیم 3-هیدروکسی-3-متیل گلوتاریل کوآنزیم آ ردوکتاز بودند و باعث مهار کامل آنزیم شدند. IC50 این گیاهان به ترتیب 062/0، 060/0، 057/0، 064/0 و 061/0 میلی گرم در میلی لیتر بود. این گیاهان، جهت خالص سازی ترکیبات فعال، به عنوان داروهای بالقوه برای هیپرکلسترولمی می توانند مورد توجه قرار گیرند.