محمدعلی زارعی

مقدمه: کاهش سنتز یا افزایش هیدرولیز استیل کولین (Ach) در سیستم کولینرژیک سبب بروز بیماری آلزایمر می-شود. که مهار آنزیم استیل کولین استراز (AChE) یک نوع راهبردی برای درمان می‌باشد. به منظور مهار آنزیم استیل کولین استراز داروهای شامل دونپزیل، ریواستگمین و گالانتامین مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) قرار گرفته است. در میان ترکیبات طبیعی گیاهی ترپنوئیدی و فلاونوئیدی که خواص بیولوژیکی چون محافظت کننده عصبی، آنتی‌اکسیدانی، ضد اضطرابی و اثرات ضد میکروبی آن‌ها تایید شده است. که آلفا-پینن و کوئرستین به ترتیب از زیر گروه مونوترپنوئیدها و فلاونول‌ها دارای خصلت مهار کنندگی AChE هستند. مواد و روش‌ها: ترکیبات آلفا-پینن، کوئرستین و گالانتامین (به عنوان کنترول مثبت) به صورت خالص تهیه شد. با روش المن برای هر ترکیب در چهار غلظت، درصد مهار و IC50 و سپس براساس IC50 بدست آمده الگوی سنتیکی و نوع مهار AChE در حضور آلفا-پینن، کوئرستین و گالانتامین (کنترول مثبت) تعیین شد. با روش DPPH در هشت غلظت فعالیت آنتی‌اکسیدانی ویتامین ث (به عنوان کنترول مثبت)، آلفا-پینن و کوئرستین ارزیابی شد. سرانجام برای مطالعات داکینگ ملکولی ساختار سه بعدی ترکیبات و آنزیم استیل کولین استراز (1C2O) به ترتیب از پایگاه داده‌های PubChem و PDB دریافت گردید. نتایج: گالانتامین (IC50= 0.00286 mg/ml)، آلفا-پینن (IC50= 0.0341 mg/ml) و کوئرستین (IC50= 4.76 mg/ml) که نوع مهار رقابتی برای گالانتامین و برای دو ترکیب دیگر الگوی مهار مرکب (نارقابتی- غیررقابتی) مشاهده شد. از نظر ظرفیت آنتی‌اکسیدانی ویتامین ث (EC50= 3.98 µg/ml)، آلفا-پینن (EC50= 165.95 µg/ml) و کوئرستین (EC50= 8.91 µg/ml)، بدست آمد. در مطالعات داکینگ ملکولی انرژی تمایل اتصال برای بهترین حالت گالانتامین، آلفا-پینن و کوئرستین به ترتیب 5/8-، 5/6- و 0/9- کیلوکالری بر مول بود. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج به دست آمده در این مطالعه نشان می‌دهد که هر دو ترکیب آلفا-پینن و کوئرستین دارای خاصیت مهارکنندگی AChE هستند، ولی آلفا-پینن برا اساس نتایج در شرایط آزمایشگاهی (In vitro) در مقایسه با کوئرستین دارای قدرت مهار بیشتری است. از نظر ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کوئرستین به دلیل وجود استخلاف‌های هیدروکسیل (OH) به عنوان دهنده هیدروژن دارای درصد احیاکنندگی بیشتری نسبت به آلفا-پینن بود. از حداقل انرژی اتصال نتایج مطالعات داکینگ ملکولی نیز می‌توان به همسو بودن نتایج شرایط آزمایشگاهی و درون رایانه‌ای (In silico) یعنی مهار فعالیت AChE در حضور آلفا-پینن و کوئرستین پی برد.