محمدعلی زارعی

مقدمه: آنتی اکسیدان‌ها گروهی از ترکیبات شیمیایی هستند که به صورت طبیعی در بسیاری از مواد غذایی وجود دارند. این ترکیبات با از بین بردن رادیکال‌های آزاد به سلول و بافت‌های بدن کمک می‌کنند تا از آسیب‌های اکسیداتیو جلوگیری کنند. مهم‌ترین آنتی اکسیدان‌های طبیعی را می‌توان در غلات، سبزیجات، میوه‌ها، و ادویه‌جات یافت. کندر با نام علمی (Boswellia thurifera) گیاهی دارویی، که در طب سنتی عربی از آن برای تقویت حافظه استفاده می‌شود. صمغ مصطکی از درختچه‌ای به نام پسته مصطکی (Pistacia lentiscus) تهیه می‌شود. این صمغ دارای خواص دارویی متعددی بوده و از این رو گیاه مصطکی از جمله گیاهان دارویی محسوب می‌شود.عصاره‌های استخراج شده از صمغ گیاه کندر و صمغ گیاه مصطکی توسط حلال‌های مختلف ممکن است توانایی‌های متفاوتی از نظر احیا‌کنندگی داشته باشند. لذا هدف از این پژوهش بررسی قدرت احیاکنندگی و محتوای فنول و فلاونوئیدی در عصاره کندر و عصاره مصطکی تهیه شده با استفاده از حلال‌های متفاوت بود. روش کار:حلال‌های استون، اتیل‌‌استات، هگزان، اتانول، متانول و اتر برای استخراج عصاره صمغ کندر و عصاره صمغ مصطکی بوسیله دستگاه روتاری اواپوراتور انتخاب گردید. از عصاره‌های حاصل به منظور بررسی توان احیاکنندگی عصاره صمغ کندر و عصاره صمغ مصطکی توسط حلال‌های مختلف و نیز جهت تعیین محتوای فنولی و فلاونوئیدی آن‌ها استفاده شد. نتایج: طی آزمایشات انجام شده روی عصاره صمغ کندر و عصاره صمغ مصطکی در غلظت‌های مختلف از حلال‌های (استون، هگزان،اتیل‌استات،متانول،اتر و اتانول)، کمترین مقدار IC50 برای عصاره هگزانی کندر با mg/ml) 24/2) و عصاره استونی مصطکی با (mg/ml 10/3)، که دارای بیشترین قدرت احیاکنندگی بودند. بیشترین مقدار IC50 برای عصاره متانولی صمغ کندر با (mg/ml 75/64 ) و عصاره هگزانی مصطکی با (mg/ml 59/12) بود که دارای کمترین قدرت احیاکنندگی بودند. مطابق نتایج اندازه‌گیری شده مقدار فنول تام عصاره‌ها به ترتیب بیشترین مقدار از بین عصاره‌های کندر مربوط به عصاره اتانولی کندر (mg/ml 2675/0) و کمترین مقدار برای عصاره هگزانی کندر (mg/ml 0825/0) بود. در رابطه با مقدار فنول تام برای عصاره‌های مصطکی عصاره استونی مصطکی بیشترین مقدار (mg/ml 261/0) و عصاره متانولی مصطکی با کمترین مقدار (mg/ml 086/0) بود. در سنجش مقدار فلاونوئید تام برای عصاره‌های مصطکی و کندر بیشترین مقدار فلاونوئید تام برای عصاره اتری مصطکی (mg/ml 133/0) و عصاره اتری کندر (mg/ml 161/0) و کمترین مقدار فلاونوئید تام برای عصاره متانولی مصطکی (mg/ml 0185/0) و عصاره اتانولی کندر(mg/ml 0435/0) بود. بحث: نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می‌دهد که عصاره متانولی صمغ کندر و عصاره هگزانی صمغ مصطکی دارای بیشترین درصد احیاکنندگی بودند. در عین حال عصاره اتانولی کندر و عصاره استونی مصطکی دارای بیشترین مقدار فنول تام بودند. همچنین عصاره‌ی اتری مصطکی و عصا‌ره‌ی اتری کندر دارای بیشترین مقدار فلاونوئید تام بودند. درنتیجه به منظور اهداف دارویی می‌توان از متانول برای استخراج حداکثری آنتی اکسیدان ها از صمغ کندر استفاده نمود و از هگزان برای استخراج حداکثری آنتی اکسیدان ها از صمغ مصطکی استفاده نمود.