محمدعلی محمودی

خاک یکی از اجزای مهم اکوسیستم جنگل به شمار می‌رود و می‌تواند تحت تأثیر پوشش گیاهی قرار گیرد. شناخت کیفیت خاک می‌تواند به عنوان راهنمایی برای تحلیل سلامت اکوسیستم جنگل مورد استفاده قرار گیرد. از آنجایی که ویژگی‌های خاک تحت تاثیر تیپ‌های مختلف جنگلی قرار دارند، هدف از مطالعه حاضر بررسی کیفیت خاک در چهار تیپ مازودار خالص، برودار- ویول همراه سایر گونه‌ها، ویول خالص و ویول- مازودار در جنگل‌های زاگرس شمالی بود. برای این منظور 15 ویژگی فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک از افق A به عنوان مجموعه کل داده‌ها (Total Data Set) انتخاب شدند. سپس با استفاده از تجزیه مولفه‌های اصلی 4 ویژگی شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم قابل جذب خاک و بهره متابولیکی به عنوان مجموعه حداقل داده (Minimum Data Set) انتخاب شدند. شاخص کیفیت خاک (Soil Quality Index) در این دو مجموعه داده ارزیابی شد. نتایج نشان داد که میانگین شاخص کیفیت خاک چهار تیپ جنگلی از 23/0 (مازودار خالص) تا 44/0 (برودار- ویول همراه سایر گونه‌ها) متغیر بود. برای تیپ‌های ویول خالص و ویول- مازودار شاخص کیفیت خاک به ترتیب 25/0 و 24/0 بود. ضریب تبیین بین مجموعه حداقل داده و مجموعه کل داده‌ها برای شاخص کیفیت خاک برابر 80/0 است، که بیانگر قابل اطمینان بودن استفاده از مجموعه حداقل داده به جای مجموعه کل داده‌ها می‌باشد. بنابراین استفاده از مؤثرترین ویژگی‌های خاک در مطالعات ارزیابی کیفیت خاک ضمن کاهش زمان مطالعات خاک‌شناسی زمینه صرفه اقتصادی در بحث مطالعات جنگل‌شناسی را فراهم می‌نماید.