لقمان ملکی

مهره داران گروه قابل توجهی و برجسته ای از جانوران را تشکیل می دهند. زیرشاخه مهره داران از شاخه طنابداران بیشتر از هر گروه جانوری دیگر مطالعه شده اند و بسیاری از جنبه های سیستماتیک، اکولوژی، رفتار و تنوع آن ها آشکار شده است. این گروه دارای 9 رده بوده که 5 رده ی آن مربوط به انواع ماهیان و چهار رده دیگر در کلاد چهارپایان قرار دارند. فون مهره داران ایران به علت قرار گرفتن در منطقه پالآرکتیک و تاثیر پذیرفتن از فون مناطق دیگر مانند اورینتال و آفریقا و با وجود 19 حوضه آبریز قابل توجه می باشد. تعداد مهره داران ایران در حدود 1170 گونه بوده که 7% آن در لیست سرخ IUCN قرار دارند. تعداد مهره داران ایران به ترتیب تنوع شامل پرندگان (551 گونه)، ماهیان آب شیرین (297 گونه)، خزندگان (241 گونه)، پستانداران (199 گونه) و دوزیستان (22 گونه) می باشد. استان کردستان در غرب ایران، یکی از مناطق با تنوع زیستگاهی و گونه ای نسبتا خوبی می باشد. در این میان، تنوع ماهیان استخوانی استان شامل 51 گونه، در 19 جنس، 6 خانواده و 4 راسته می باشد که حدود 18% ماهیان ایران را شامل می شود. خانواده کپور ماهیان با 34 گونه و جنس Oxynemacheilus با 10 گونه، بیشترین تعداد گونه را به خود اختصاص داده اند. از 22 گونه دوزیست شناسایی شده در ایران، 6 گونه (27 % از گونه های ایران) در استان کردستان تاکنون معرفی شده است. در زیستگاه های استان به تفکیک راسته، 2 گونه سمندر، 1 گونه وزغ و 3 گونه قورباغه گزارش شده است. حدود 40% دوزیستان استان در معرض خطر قرار داشته و سمندر کردستانی (Neurergus microspilotus) دارای وضعیت بحرانی از لحاظ کاهش جمعیت و زیستگاه است. مطابق آخرین آمارهای موجود، 14 گونه سوسمار، 20 گونه مار و 2 گونه لاک پشت از خزندگان در این منطقه گزارش شده است که حدود 14 % خزندگان ایران را در بر می گیرد. لاک پشت مهمیزدار (Testudo graeca) از گونه های آسیب پذیر استان می باشد. پرندگان استان کردستان دارای تنوع بالایی است (56 % از گونه های ایران). حدود 310 گونه از 23 راسته و 59 خانواده در استان گزارش شده است. از 199 گونه پستاندار ایران، حدود 57 گونه (30 % از گونه های ایران) در استان کردستان گزارش شده است. راسته جوندگان با 25 گونه و گوشتخواران با 14 گونه بیشترین تعداد گونه را دارند. بنابراین تعداد مهره داران استان به ترتیب گونه عبارتند از پرندگان، پستانداران، ماهیان، خزندگان و دوزیستان. به نسبت مهره داران موجود در ایران، این استان از تنوع نسبتاً خوبی برخوردار است. هر چند وضعیت بسیاری از گونه ها به لحاظ حفاظت مطلوب نیست و در ضمن برخی نیز به علت مطالعات کم وضعیت سیستماتیک و اکولوژیک ناشناخته ای دارند.