به منظور بررسی منابع آلودگی و ارزیابی نقش خصوصیات خاک در سطوح مختلف ژئومورفولوژیکی اراضی بر توزیع مکانی آرسنیک خاک در منطقه بیجار، 83 نیمرخ بر اساس واحدهای ژئوپدولوژی انتخاب و 227 نمونه خاک و 20 نمونه اّب جمع آوری شدند. سپس آزمایشهای فیزیکی و شیمیایی معمول، اکسیدهای آهن و مقدار آرسنیک کل خاک اندازه گیری شدند. جهت ارزیابی پتانسیل آلودگی آرسینک در منطقه خطر احتمالی آن با استفاده از کریجینگ شاخص محاسبه شد. غلظت آرسنیک خاک سطحی از لحاظ آماری همبستگی معنی داری را با رس (77/0r=)، شن (45/0-r=)، سیلت (68/0-r=)، ظرفیت تبادل کاتیونی (65/0r=) و اکسیدهای آهن (65/0r=) در سطح یک درصد نشان داد. غلظت آرسنیک خاک زیرین نیز همبستگی مشابهی را با خصوصیات خاک نشان داد. تفاوت های معنی داری میان درصد رس، اکسیدهای آهن، ظرفیت تبادل کاتیونی و آرسنیک خاک در لندفرم های منشا آرسنیک با سنگ های آذرین غنی از آهن و گل سنگ در مقایسه با سایر لندفرم ها مشاهده گردید. مقدار آرسنیک نمونه های آب در لندفرم های واقع در بالادست لندفرم های منشا آرسنیک کمتر از حد مجاز استاندارد جهانی WHO و EPA بودند و در لندفرم های پایین دست لندفرم های منشا آرسنیک بیشتر (2-130 برابر حد مجاز استاندارد جهانی) بودند. بر اساس نتایج به دست آمده آرسنیک به در اثر فرایندهای فرسایش-رسوب یا صورت محلول از منابع آرسنیک (لندفرم های منشا آرسنیک با سنگ های آذرین غنی از آهن و گل سنگ) به مکان های پست تر منتقل شده است که نتایج کریجینگ شاخص هم این احتمال را تایید نمود. خاک های با چنین غلظت های آرسنیک ممکن است برای انسان و اکوسیستم خطرناک باشند.
