خالد اوسطی

افزایش جمعیت، تمرکزگرایی و روند صنعتی شدن در مناطق مختلف دنیا معمولاً باعث توسعه مناطق شهری می شود. در نیم قرن اخیر این روند تقریبا در تمام مناطق شهری ایران اتفاق افتاده است، با این وجود روند توسعه مکانی و زمانی هر شهری تابع متغیرهای محلی و الگوی شرایط خاص خود است و آگاهی دقیق از روند توسعه هر شهر یکی از ملزومات برنامه‌ریزی و توسعه پایدار شهری است. لذا در پژوهش حاضر روند و الگوی تغییرات توسعه محدوده شهر بیجار طی سال‌های 1984 تا 2023 با بهره‌‌گیری از تصاویر ماهواره‌ای لندست مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تهیه نقشه‌های کاربری اراضی سال‌های 1984 و 1993 از تصاویر ماهواره‌‌ای لندست 5، برای سال 2003 از تصاویر لندست 7 و برای سال‌های 2013 و 2023 از تصاویر لندست 8 استفاده شد. بررسی صحت تصاویر طبقه‌بندی شده در روش SVM نشان دهنده ضریب کاپا و صحت کلی به ترتیب بالاتر از 0.93 و بالای 95.4 درصد بود که نشان دهنده دقت مناسب نقشه‌های طبقه‌بندی شده محدوده شهری بیجار است. نتایج بررسی ما نشان داد توسعه شهر بیجار طی دوره 39 ساله دارای روند افزایشی سریعی بوده است بطوریکه مساحت محدوده شهر بیجار بیش از 3 برابر شده است و توسعه شهر بیشتر در جهت شمال شرقی (شهرک اندیشه) و شمال غربی (شهرک‌های آفتاب و مهدیه) اتفاق افتاده است. وسعت سطوح مصنوعی و عمدتا نفوذناپذیر محدوده شهر بیجار از 1.71 کیلومتر مربع در سال 1984 به 5.64 کیلومتر مربع در سال 2023 افزایش پیدا کرده است که می تواند تاثیر قابل توجهی بر تولید رواناب بیشتر، رخداد سیلاب های بزرگ تر و تقویت جزایر حرارتی محدوده شهر داشته باشد.