خالد اوسطی

علی‌رغم مطالعات متعددی که در زمینه هیدرولوژی دریاچه زریبار انجام شده است گاهی تفاوت های قابل توجهی در اعداد و ارقام ارائه شده برای مؤلفه‌های هیدروفیزیوگرافی حوضه دریاچه زریبار وجود دارد. بنابراین در این مقاله سعی شده است با توجه به آخرین اطلاعات موجود؛ بازنگری در مرز حوضه دریاچه زریبار صورت گیرد و میزان تغذیه دریاچه زریبار از طریق رواناب سطحی، بارش مستقیم بر روی دریاچه و آبخوان مریوان مورد بررسی قرار گیرد. مرز حوضه بالادست دریاچه زریبار براساس DEM 12.5 متری ALOS، نقشه بزرگ مقیاس توپوگرافی محدوده شهر مریوان، اطلاعات باتیمتری دریاچه و چندین مرحله بازدیدهای صحرایی اصلاح شده است. میزان حجم رواناب متوسط سالانه حوضه بالادست با توجه به تخمین روش ایکار و نتایج پایش دبی رواناب در زیرحوضه‌های اصلی، و میزان تغذیه مستقیم دریاچه زریبار از طریق بارش؛ براساس درون‌یابی مقادیر بارش ایستگاه‌های مختلف هواشناسی تعیین شد. سپس براساس داده‌های ارتفاع پیزومتری و روش تیسن، هیدروگراف آبخوان مریوان ترسیم شد و با پلات داده‌های ماهانه تراز آب زیرزمینی ثبت شده در چاه‌های پیزومتری اطراف دریاچه زریبار و داده‌های روزانه تراز دریاچه، ارتباط دریاچه زریبار با آبخوان زریبار مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این بررسی نشان داد که بارش و رواناب سطحی مهمترین منابع تغذیه‌کننده دریاچه زریبار هستند. در بخش های شرقی، غربی و شمالی دریاچه زریبار، تراز آبخوان در بیشتر ماه‌های سال آبی بالاتر از تراز دریاچه است اما معمولاً در انتهای سال آبی این رابطه معکوس می شود. در بخش جنوبی دریاچه زریبار، دریاچه زریبار در بیشتر ماه‌های سال آبی؛ آب از دست داده و به تغذیه آب های زیرزمینی می پردازد. این روند در سال های انتهای دوره تشدید شده است و می تواند زنگ خطری برای دریاچه زریبار باشد. برخورد قانونی و سختگیرانه با تغییر کاربری اراضی، محدودیت استفاده از منابع آب زیرزمینی و سطحی، مدیریت مصارف آبی و محدودیت کشت آبی به عنوان مهم ترین راهکارهای مدیریت پایدار دریاچه زریبار و حفظ منابع تغذیه کننده دریاچه پیشنهاد می شوند.