خالد اوسطی

تعیین پتانسیل آب زیرزمینی یک منطقه ضرورتی اجتناب ناپدیر برای برنامه ریزی صحیح و استفاده متناسب از منابع آب زیرزمینی به منظور مدیریت پایدار آن است. این پژوهش با هدف تهیه نقشه پتانسیل آب زیرزمینی محدوده روانسر- سنجابی انجام گرفت. در راستای اهداف تحقیق سعی گردید ضمن بکارگیری قابلیت های GIS در تحلیل های مکانی، لایه های اطلاعاتی زمین شناسی، کاربری اراضی، شیب توپوگرافی، تراکم زهکشی، تراکم گسل و بارش تهیه شود و براساس روش MIF وزن دهی متغیرها انجام شود تا نقشه مناسبی از پتانسیل یابی آب زیرزمینی در محدوده مطالعاتی ارائه گردد. براساس نتایج این تحقیق، متغیرهای زمین شناسی و کاربری‌ اراضی، بیشترین وزن را در تعیین پتانسیل آب زیرزمینی محدوده روانسر – سنجابی داشتند و نقشه پتانسیل آب زیرزمینی محدوده روانسر – سنجابی نشان داد که 4.15 درصد محدوده مورد بررسی در کلاس پتانسیل آب زیرزمینی "خیلی کم"، 18.60 درصد در کلاس پتانسیل "کم"، 37.36 درصد در کلاس پتانسیل "متوسط"، 39.03 درصد در کلاس پتانسیل "زیاد" و 0.86 درصد در کلاس پتانسیل "خیلی زیاد" قرار می گیرند. بخش های مرکزی، جنوبی و محدوده هایی در شمال منطقه مورد مطالعه دارای پتانسیل آب زیرزمینی بالایی بودند در حالیکه بخش شرقی منطقه مورد مطالعه عمدتا دارای پتانسیل آب زیرزمینی متوسط بود. میزان دقت نقشه پتانسیل آب زیرزمینی تهیه شده با توجه به وضعیت پراکنش چاه های بهره برداری، مرز آبخوان آبرفتی مشخص شده توسط وزارت نیرو، مطالعات ژئوفیزیک و نقشه های ایزوپیز مورد سنجش قرار گرفت. نقشه پتانسیل آب زیرزمینی تطابق مناسبی با پراکنش چاه های بهره برداری و محدوده آبخوان آبرفتی داشت و براساس مطالعات ژئوفیزیک، ضخامت آبرفت دشت روانسر – سنجانی در بخش جنوبی بیش از 100 متر می باشد که براساس روش MIF نیز به عنوان محدوده با پتانسیل زیاد آب زیرزمینی مشخص شده است. همچنین بررسی نقشه های ایزوپیز در دوره آماری 29 ساله (از سال آبی 1372-1371 تا 1400-1399) نشان داد که جهت جریان آب زیرزمینی در آبخوان آبرفتی منطقه تقریبا غربی – شرقی بوده و تمرکز جریان آب زیرزمینی به سمت پلیگون های کوچک مشخص شده بصورت کلاس پتانسیل آب زیرزمینی "خیلی زیاد" بود. این یافته ها نشان دهنده دقت مناسب روش MIF در تهیه نقشه پتانسیل آب زیرزمینی منطقه مورد مطالعه بود. نکته حائز اهمیت این است که در تهیه نقشه پتانسیل آب زیرزمینی یک منطقه بایستی احتمال شکل گیری آبخوان در محیط متخلخل و سازند سخت بصورت همزمان مورد بررسی قرار گیرد.