رشد اقتصادی یکی از مهمترین شاخصهای توسعه و رفاه کشورها است و برای اقتصادی مانند ایران که با چالشهای ساختاری و وابستگی تاریخی به درآمدهای نفتی مواجه است، اهمیتی دوچندان دارد. بخش انرژی موتور محرک رشد اقتصادی است و نقش تعیینکنندهای در تولید، اشتغال و رفاه اجتماعی دارد. اقتصاد انرژی با بررسی عرضه، تقاضا و قیمتگذاری انرژی، راهکارهایی برای بهینهسازی مصرف و ارتقای بهرهوری ارائه میدهد. توسعه انرژیهای پاک و سیاستگذاری کارآمد در این حوزه، امنیت انرژی را تقویت کرده و زمینهساز رشد پایدار و کاهش اثرات منفی زیستمحیطی میشود. هدف اصلی پژوهش حاضر برآورد نااطمینانی اقتصاد انرژی و بررسی تأثیر آن بر رشد اقتصادی ایران در بازه زمانی ۱۳۶۸ تا ۱۴۰۳ است. برای اندازهگیری نااطمینانی از مدلهای گارچ و جهت بررسی تأثیر نااطمینانی اقتصاد انرژی بر رشد اقتصادی از روش حداقل مربعات معمولی پویا (DOLS) استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که نااطمینانی در اقتصاد انرژی اثر منفی و معناداری بر رشد اقتصادی ایران دارد. در مقابل، افزایش سرمایهگذاری، توسعه نیروی کار و پیشرفت فناوری اثر مثبت و قابلتوجهی بر رشد داشته و میتوانند ظرفیت تولیدی کشور را ارتقا دهند. بهبود شرایط سیاسی و افزایش مشارکت اقتصادی زنان نیز نقش مهمی در تقویت ثبات نهادی، افزایش اعتماد فعالان اقتصادی و توسعه بازار کار ایفا میکنند. ریسکهای ژئوپلیتیک رشد اقتصادی را محدود میسازند و اهمیت تنشزدایی منطقهای و تنوعبخشی روابط خارجی را برجسته میکنند. در مجموع، نتایج نشان میدهد که رشد اقتصادی ایران علاوه بر عوامل کلاسیک، بهشدت تحتتأثیر متغیرهای نهادی و محیطی قرار دارد و سیاستگذاری هدفمند در حوزه انرژی، حکمرانی، آموزش و روابط بینالملل میتواند زمینهساز رشد پایدار و بلندمدت شود. یافتههای این تحقیق بر اهمیت مدیریت بهینه نااطمینانی در بخش انرژی تأکید دارد و میتواند به سیاستگذاران اقتصادی کمک کند تا با اتخاذ راهبردهای مناسب، زمینههای رشد اقتصادی پایدار را فراهم سازند.
