کیومرث حبیبی

در چند دهه اخیر به دلیل رشد سریع جمعیت، مهاجرت های روستا- شهری و نیاز به زمین برای مسکن و خدمات واسبته به آن باعث گستردگی کالبدی شهرها شده است. رشد کالبدی فضایی پراکنده شهرها مشکلات فراوانی از جمله؛ تخریب محیط زیست، آلودگی، اتلاف انرژی، افزایش هزینه ها، کمبود خدمات و زیرساخت و به طور کلی ناپایداری محیط های شهری را به دنبال داشته است. امروزه توسعه میان افزا به عنوان یکی از رویکردهای شهرسازی نوین در انتقاد به این مسایل مطرح شده است. توسعه میان افزا در پی بهره برداری از زمین های خالی، نوسازی بافت-های فرسوده و توسعه مجدد نواحی ناکارآمد جهت بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی و کالبدی است. هدف از پژوهش حاضر هدایت توسعه شهر سنندج با استفاده از فرصت های درونی شهر است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. برای شناسایی نواحی مستعد توسعه به تعیین معیارها و زیرمعیارها پرداخته شد. این معیارها شامل؛ کالبدی (زیرمعیارها: بافت فرسوده، تراکم ساختمانی، تپه های شهری و شیب زمین)، کاربری زمین (زیرمعیارها: زمین بایر، گورستان، نظامی و کاربری ناسازگار)؛ اجتماعی(زیرمعیار: تراکم جمعیتی)، حریم (زیرمعیارها: راه، رودخانه و گسل) و دسترسی (زیرمعیارها: دسترسی به کاربری های خدماتی، حمل و نقل عمومی، معابر و پارکینگ) بوده است. سپس با سناخت و تحلیل وضعیت شهر سنندج با تکنیک SWOT، چشم انداز توسعه میان افزا برای شهر تدوین گردید. لایه-های مربوط به زیرمعیارها در محیط GIS آماده شد. برای وزن دهی به معیار و زیرمعیارها از مدل ANP استفاده گردید و پس از ضرب لایه ها در ضریب های حاصل از این مدل و تلفیق آن ها در GIS نقشه نهایی اولویت بندی بافت شهر جهت توسعه میان افزا در 4 طبقه ارائه شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد زمین های بایر، کاربری های ناسازگار، گورستان ها و محله های فرسوده خانقاه، دگایران و قرادیان و بخشی از تپه های شهر و نواحی با تراکم خیلی کم، کاملا مستعد توسعه بوده و بافت فرسوده مرکزی و میانی، کاربری نظامی و بخشی دیگر از زمین های بایر به صورت پراکنده داخل محدوده شهر در اولویت دوم قرار گرفتند. جایگزینی نواحی ناسازگار با کاربری های جذاب و سرزنده، توسعه مجدد ابنیه مخروبه و متروکه باعث رونق گرفتن این مناطق و جلوگیری از تخلیه آن ها می شود. با تعریف طرح-هایی مثل فضاهای باز شهری، پیاده راه ها و مراکز محله و مجموعه های