کیومرث حبیبی

امروزه به موازات افزایش سریع کانونهای زیستی و رشد بی رویه جمعیت شهری تعداد قربانیان ناشی از بلایای طبیعی و مصنوعی نیز در حال افزایش است. این بلایا که در چند دهه اخیر به شکل بحرانهایی چون زلزله، طوفان، رانش زمین، گردباد، آتشفشان، سیل، آتش سوزی جنگل و خشکسالی، حملات تروریستی، شورش های خیابانی، جنگ، بحران های اجتماعی و.. نمایان شده است، ایمنی شهرهای ما را در هر بخش از جهان به مخاطره انداخته است و به عبارتی کاملاً آسیب پذیر ساخته است. از این رو امروزه مدیریت بحران در شهرها از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. اگر هردوره بحران را شامل سه بخش قبل از بحران، حین بحران و پس از بحران در نظر بگیریم، هر بخش یکسری فعالیتها شامل پیشگیری، کاهش آثار، آمادگی، امدادرسانی، سازماندهی و بازسازی را در بر دارد. تعیین آسیب پذیری شهری را می توان دوره قبل از بحران همراه با فعالیتهایی چون پیش گیری، کاهش آثار و آمادگی دانست که جهت این امر سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) نیز به کار گرفته شده است. سیستمی با توانایی انحصاری نگهداری داده های مکانی و توصیفی همراه با توانایی تلفیق داده ها که آن را جزء 10 فنآوری برتر قرن اخیر قرار داده است. منطقه مورد آزمایش این پژوهش، منطقه 6 شهرداری تهران می باشد که با تمرکز بخش اعظمی از مراکز اداری، درمانی، دانشگاهی، تجاری، فرهنگی و... پایتخت - پایتخت ایران نام گرفته است. لذا الگوی مدیریت بحران شهری و پیاده سازی آن در محیط GIS (تعیین آسیب پذیری کالبدی – فضایی و اجتماعی منطقه 6 تهران و برنامه ریزی راهبردی کاهش اثرات آن) برای این منطقه تهیه گردید. تجارب تلخ مشارکت نگارنده اول در زمان تهیه طرح راهبردی – ساختاری بم (1382-1383) و مواجهه عملی با واقعیت هایی که می توانست تلفات انسانی و مالی بسیار کمتری به بار آورد باعث شد تا با نگارش کتاب حاضر بخشی از دین خود را به جامعه علمی ادا نماید. شاید این اثر بتواند مسیرهای تازه ای در تألیفات و تحقیقات آسیب پذیری و مدیریت بحران شهری بگشاید. اینکه نگارندگان تا چه حد از عهده آن بر آمده اند، قضاوت با خوانندگان است با این وجود منکر ضعف های این اثر نیستیم که رفع و تکمیل آن در چاپ های بعدی وابسته به محبتهای بی شائبه خوانندگان می باشد که آن را به مؤلفین یادآوری نمایند. هرچند جوهره کتاب با حرفه و دانش شهرسازی و مدیریت بحران درآمیخته است ، اما