کامران چپی

منابع طبیعی هر کشور جزو ثروتهای ملی آن کشور محسوب می شود. ضمن اینکه به عنوان میراثی مطرح است که بدست ما رسیده و شایسته است که به صورتی سالم و دست نخورده تحویل آیندگان گردد. اما در طول چند دهه گذشته چه در سطح بین المللی و چه در سطوح ملی و پایین تر بدلیل افزایش جمعیت و استفاده بی رویه و نابخردانه انسان از این منابع، شدت تخریب آنها بسیار تشدید شده است به طوری که از بدو پیدایش جنگلها، سطح جنگلهای جهان حدود 50% کاهش پیدا کرده است. نرخ این تخریب در کشور ما به مراتب بیشتر از میانگین جهانی است. سطح فعلی جنگل های جهان حدود 9/3 میلیارد هکتار است. نرخ تخریب جنگل ها حدود 18/0 درصد در سال است. سطح جنگل های ایران از 18 میلیون هکتار در سال 1330 به 2/14 میلیون هکتار و سطح جنگل های شمال کشور از 4/3 میلیون هکتار در سال 1330 به 9/1 میلیون هکتار در سال 1386 رسیده است که بیانگر این واقعیت است که در هر ثانیه حدود 300 متر مربع از سطح آنها کاسته شده است. از حدود 4/3 میلیارد هکتار اراضی مرتعی جهان تقریباً 73 درصد آن در معرض انواع تهدیدات ناشی از سوء مدیریت از قبیل چرای مفرط، شوری و قلیائیت خاک های مرتعی و سایر فعالیتهای منفی انسانی قرار دارد. سطح مراتع کشور 90 میلیون هکتار است که هر سال حدود 1 میلیون هکتار از آن از حیز انتفاع خارج می شود و تبدیل به بیابان می گردد. فرسایش خاک یکی از عواقب واضح و مبرهن تشدید فعالیتهای انسانی و اثرات منفی آن بر محیط زیست می باشد. از حدود 12000 سال قبل که انسان کشاورزی را شروع نمود، فرسایش خاک همواره تهدید بزرگی برای خاک های تحت کشت بوده است به طوری که از آن زمان تا زمان حاضر حدود 43 میلیون کیلومتر مربع از اراضی کشاورزی جهان نابود شده است. علاوه بر این، حدود 2 میلیارد هکتار اراضی قابل کشت هم در اثر فرسایش خاک تبدیل به دیمزارهای کم بازده شده و نهایتاً متروک شده اند. هر سال حدود 75 میلیارد تن خاک از سطح اراضی جهان فرسایش می یابد. فرسایش خاک در ایران دارای متوسط 38 تن در هکتار در سال می باشد که این رقم به معنی خروج 75/4 میلیارد تن خاک از سطح آبخیزهای کشور است. به این ترتیب، به طور متوسط در هر سال و از هر هکتار اراضی کشور در حدود 75 کیلوگرم نیتروژن، 24 کیلوگرم فسفر و 8 کیلوگرم پتاسیم از دست می رود. این رقم معادل 150 کیلوگرم کود شیمیایی در هکتار می باشد که سالانه مع