کمال امانی

کربنات های فلزات قلیایی از مهمترین بازهای ضعیف است که در سنتز ترکیبات آلی بکار برده شده است، اما اغلب از سایر کربنات های مانند K2CO3 ,Na2CO3 ,Li2CO3 استفاده می شود. کربنات های دارای کاتیون های فلزی بزرگتر، نظیر Cs+وRb+، اغلب موجب افزایش سرعت و راندمان واکنش های آلی می شود. در مقایسه با Rb2CO3، نمک سزیم ارزانتر بوده و بنابراین سزیم کربنات یک بازانتخابی است. سزیم کربنات، جامد کریستالی و بدون رنگ است که در مقابل حرارت پایدا ر و نقطه ذوب آن حدود 610 درجه سانتی گراد می باشد. این ترکیببات در حلال های قطبی به طور کامل حل می شود و در سنتز برخی از ترکیبات آلی به عنوان یک کاتالیست مناسب و فعال استفاده می شود. طولانی بودن زمان واکنش، گران قیمت بودن کاتالیست مورد استفاده، نوع حلال مصرفی و همچنین مشکلات مربوط به خالص سازی موجب شده است که پژوهشگران روش های گوناگونی را برای سنتز ترکیبات آلی ارائه دهند. بازهای گوناگونی برای سنتز چالکون ها وH 4- بنزوپیران ها مورد استفاده قرار گرفته است. سنتز این ترکیبات توسط باز های قوی تحت شرایط دشوار، دمای بالا و مدت زمان طولانی انجام می شود. در این پروژه، تلاش شد که از یک باز ضعیف، مثل سزیم کربنات، در حد مقدار کاتالیتیکی(0.1 mml) و در دمای اتاق، در حلال اتانول 95% برای سنتز چالکون ها و H 4- بنزوپیران ها استفاده شود. به منظور سنتز این ترکیبات در این پژوهش دو آزمایش انجام شد. در آزمایش اول، در مجاورت مقادیر کاتالیتیکی از سزیم کربنات در دمای اتاق و در حلال اتانول 95% و از طریق تراکم کلایزن – اشمیت بین آلدهید ها و مشتقات استوفنون، مشتقات مختلفی از چالکون ها سنتز شدند و در آزمایش دوم، در مجاورت مقادیر کاتالیتیکی از سزیم کربنات از تراکم سه جزء، آلدهید، مشتق 1 ، 3 – دی کربونیل و مالونو نیتریل در دمای اتاق و در حلال اتانول 95% مشتقات مختلفی از H4 - بنزوپیران ها سنتز شدند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد، کربنات سزیم به عنوان یک باز ارزان قیمت، فراوان، غیر سمی، قابل دسترس و با فعالیت بالا می باشد و می تواند در مقادیر کاتالیتکی مورد استفاده قرار گیرد. Cs2CO3 در مقایسه با سایر نمک های کربنات های مختلف مانند K2CO3، KHCO3 ، (NH4)CO3، Na2CO3، NaHCO3، Li2CO3، CaCO3 و MnCO3 دارای انحلال پذیری بالاتری در حلال های بدون پروتون آلی می باشد. که همین امر باعث سنتز چا