جمال سلیمی

زمینه و هدف: تفکر انتقادی به عنوان یکی از برترین مهارت های که دانش آموزان برای زندگی در خارج از مدرسه به آن نیاز دارند شناخته می شود. هدف از این پژوهش، تدوین استراتژی های آموزشی برای توسعه تفکر انتقادی در برنامه درسی دوره اول متوسطه در کرمانشاه است. روش: روش انجام این مطالعه به صورت آمیخته اکتشافی و در دو فاز کیفی و کمی انجام شد. در مرحله کیفی پژوهش، از روش زمینه ای به جمع آوری داده ها پرداخته شد. در مرحله کمی، بر مبنای یافته های حاصل از مرحله کیفی، پرسش نامه ای حاوی 80 سؤال طراحی شد. جامعه آماری در بخش کیفی شامل12 نفر از خبرگان و متخصصان برنامه ریزی درسی دانشگاه کرمانشاه (دولتی، آزاد، فرهنگیان) که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و در بخش کمی نیز جامعه آماری عبارت بود از دبیران و معلمان شهر کرمانشاه در مقعط اول متوسطه که با روش نمونه گیری در دسترس تعداد 320 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار مطالعه در بخش کیفی تکنیک مصاحبه نیمه ساختارمند بود و در بخش کمی نیز پرسش نامه محقق ساخته بود. روایی صوریی و محتوایی این ابزار به وسیله 4 نفر از متخصصان مربوطه تایید شد، پایایی ابزار به وسیله یک پری تست روی نمونه 30 نفری 93/0 محاسبه گردید. روش تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی تحلیل محتوا و در بخش کمی نیز روش های آمار توصیفی و استنباطی و تحلیل عاملی تاییدی به کمک نرم افزار SPSS 18 و لیزرل بود. یافته: در بخش کیفی14 کد، 3 ملاک شناسایی شد. در بخش کمی مقدار CMIN/DF محاسبه شده برابر 143/2 همچنین، مقدار RMSEA برابر 026/0 شد. میزان شاخص های (GFI)، (AGFI)، (CFI)، (NNFI)، (TLI)، (IFI) و (RFI) نیز در مدل حاضر بالاتر از 90/0 هستند. داده های این پژوهش با ساختار عاملی این مقیاس، برازش مناسبی دارد. نتیجه گیری: پرورش مهارت های تفکر انتقادی به عنوان یکی از اهداف اصلی و غایی نظام آموزشی است و جز از طریق استراتژی و برنامه راهبردی برنامه های درسی در تفکر انتقادی امکان پذیر نیست. مهم ترین استراتژی های اثرگذار جهت پرورش مهارت های تفکر نقادانه شامل؛ پرسش و پاسخ، روش مشارکتی، آموزش نحوه و تفکر و اندیشیدن، داستان پردازی، ایفای نقش و راهبردهای فراشناختی بودند.