جواد ناظمی رفیع

برای شناسایی جمعیت زنبور های عسل ایران نمونه برداری در ماه های بهمن و اسفند 92 از پنج منطقه ایران (شامل شهرهای سنقر ، شیراز، اصفهان، ساری و بیرجند) انجام گرفت. در مورفومتریک استاندارد از ده صفت ظاهری زنبورعسل برای تشخیص جمعیت استفاده شد. این صفات شامل طول بال جلو، عرض بال جلو، زاویه ی A4، زاویه ی D7، زاویه ی G18، طول ترژیت سوم و چهارم ، شاخص کوبیتال، شاخص لاغری، طول خرطوم و طول پا می باشد. میانگین صفات اندازه گیری شده زنبورعسل در ایران شامل: طول بال جلو (041/0±007/ 9 میلیمتر)، عرض بال جلو (016/0±168/3 میلیمتر)، زاویه ی A4 (262/0±906/30 درجه)، زاویه ی D7 (403/0±978/97 درجه)، زاویه ی G18 (436/0±711/93 درجه)، شاخص کوبیتال (020/0±413/2)، طول پای عقب (031/0±904/7 میلیمتر)، طول خرطوم (003/0±557/6 میلیمتر)، طول ترژیت سوم و چهارم (039/0±518/4 میلیمتر) و شاخص لاغری (015/0±766/0) بود. سنقر دارای بیش ترین مقدار زاویه ی A4(667/32 میلیمتر)، طول پای عقب (216/8 میلیمتر)، طول خرطوم (819/6 میلیمتر)، طول ترژیت سوم و چهارم (674/4 میلیمتر) و شاخص لاغری (780/0) بود. با توجه به میانگین شاخص کوبیتال (413/2) می توان گفت که زنبورهای مورد نظر از نژاد ایرانی بودند. همچنین در مورفومتریک هندسی از بال های جلو استفاده شد. آنالیز های تجزیه به مؤلفه های اصلی، چند متغیره، تابع تشخیص، خوشه ایی و Anova روی داده ها انجام شد. در بررسی ده صفت ظاهری با توجه به تجزیه به مؤلفه-های اصلی، مؤلفه اصلی اول، دوم و سوم 732/62% از تنوع جامعه را تشکیل دادند. نتایج حاصل از آنالیز تابع تشخیص و آنالیزخوشه ایی به روش مورفومتریک استاندارد نشان داد که سنقر به طور کامل از سایر نقاط جدا شده است. اما در مورفومتریک هندسی نتایج حاکی از آن بود که شهر های شیراز، بیرجند و سنقر از سایر نقاط جدا شده است. این مسئله هم در آنالیز خوشه ایی و هم در آنالیز تابع تشخیص مشهود بود. در روش مورفومتریک سنتی، آنالیز تابع تشخیص با 7/70% موفق به جداسازی پنج منطقه از یکدیگر شده است. اما در روش مورفومتریک هندسی آنالیز تابع تشخیص با 5/77% موفق به جداسازی پنج منطقه از یکدیگر شده است. این موضوع نشان دهنده این مطلب بود که دقت روش مورفومتریک هندسی در تفکیک بین نژاد ها بالاتر از روش مورفومتریک سنتی بوده است. علاوه بر آن روش مورفومتریک هندسی سریع تر و آسان