گل اروانه اورامانی (Hymenocrater longiflorus Benth.) متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae)، از گیاهان دارویی و معطر بومی ایران است. این گیاه دارای خواص ضد میکروبی، ضد قارچی و ضد اکسایشی بوده و در طب سنتی در درمان بیماری های پوستی استفاده می گردد. در این پژوهش، شاخساره گیاه مذکور از رویشگاه طبیعی آن جمع آوری و سپس اسانس اندام های مختلف آن (برگ، گل و ساقه) با روش تقطیر با آب به کمک دستگاه کلونجر استخراج گردید. آنالیز اسانس ها به کمک دستگاه های کروماتوگرافی گازی متصل به اسپکتروفتومتر جرمی (GC/MS) و کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکارساز یونیزاسیون شعله ای (GC/FID) انجام گرفت. نتایج نشان داد که میزان اسانس برگ (0/4%) به مراتب بیشتر از گل (0/2%) و ساقه (0/2%) بود. در هر سه اندام، سزکوئی ترپن ها بخش عمده ی اسانس را تشکیل می دادند. بیشترین میزان مونوترپن های هیدروکربنه (20/11%)، مونوترپن های اکسیژنه (17/36%)، سزکوئی ترپن های هیدروکربنه (50/69%) و سزکوئی ترپن های اکسیژنه (27/89%) به ترتیب در اسانس اندام های ساقه، برگ، گل و ساقه مشاهده گردید. ترکیبات غالب اسانس برگ به ترتیب بتاالمول، بی سیکلوسزکوئی فلاندرن، آلفاپینن و 1و8-سینئول بودند. بی سیکلوسزکوئی فلاندرن، بتاالمول، بتاکالارن و لینالول بخش عمده اسانس گل را تشکیل می دادند و بتاالمول، بی سیکلوسزکوئی فلاندرن، آلفاپینن و سابینن بیشترین میزان را در اسانس ساقه داشتند. تنوع مشاهده شده در میزان و ترکیبات تشکیل دهنده اسانس اندام های مختلف گل اروانه اورامانی می تواند ما را در شناسایی و بهره برداری از ژنوتیپ های مطلوب در راستای اهلی سازی، کشت و کار و اصلاح این گیاه یاری نماید.
