جلال خورشیدی

گل راعی (Hypericum sp .) یکی از پرکاربردترین گیاهان دارویی جهان است. ویژگی های رشدی و فیتوشیمیایی گیاه تحت تأثیر دو عامل ژنتیک و محیط است، ازاین رو در این پژوهش خصوصیات رشدی، میزان اسانس، فنل کل و قابلیت آنتی اکسیدانی جمعیت های مختلف سه گونه گل راعی (H. scabrum L.، H. asperulum Jaub. & Spachو H. vermiculare) ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که تنها صفت ارتفاع ساقه گل دهنده تحت تأثیر نوع گونه قرار گرفت و سایر صفات اندازه گیری شده تحت تأثیر نوع گونه و جمعیت قرار نگرفتند. ولی اثر متقابل گونه و جمعیت بر تمام صفات معنی دار بود. به طوری که بیشترین طول ساقه گل دهنده (77.7 سانتی متر)، وزن گل و برگ (42.4 گرم)، وزن ساقه (30.9 گرم)، وزن بوته (65.6 گرم)، میزان اسانس (0.43%)، فنل کل (204.9 میلی گرم گالیک اسید در گرم عصاره خشک) و قابلیت آنتی اکسیدانی (52.7 میکروگرم عصاره خشک در میلی لیتر) به ترتیب متعلق به جمعیت های شماره 5 گونه H. asperulum، 3 گونه H. scabrum، 4 گونه H. asperulum، 4 گونه H. asperulum، 4 گونه H. scabrum، 6 گونه H. vermiculare و 5 گونه H. asperulumبود. همبستگی مثبت و معنی داری بین وزن ساقه، وزن گل و برگ و وزن بوته با میانگین بارندگی سالیانه رویشگاه، بین درصد اسانس با فسفر خاک و میانگین دمای سالیانه رویشگاه و بین هدایت الکتریکی خاک رویشگاه با قابلیت آنتی اکسیدانی عصاره و نیز همبستگی منفی بین درصد اسانس با ماده آلی خاک رویشگاه مشاهده گردید. صفات وزن ساقه، وزن گل و برگ و وزن بوته بیشترین واریانس را بین جمعیت های متعلق به یک گونه داشتند، ازاین رو صفات مطلوبی برای تفکیک جمعیت ها شناخته شدند. به طور کلی نمی توان یکی از جمعیت ها را نسبت به بقیه برتر دانست، زیرا با توجه به نوع صفت، جمعیت برتر متفاوت بود. بنابراین برای دستیابی به جمعیت برتر باید تمام جمعیت های سه گونه مذکور در شرایط یکسان کشت شده و با هم مقایسه شوند.