جهانشیر امینی

خیار (Cucumis sativus L.) نسبت به گیاهان دیگر تیره کدوئیان در سطح وسیع‌تری کشت می‌شود و ایران هم از نظر میزان تولید و هم از نظر سطح زیر کشت رتبه سوم را در دنیا دارد. بیماری پژمردگی فوزاریومی خیار به عنوان یکی از بیماری‌های مهم این محصول محسوب و خسارت قابل توجهی به آن وارد میکند. هدف از این تحقیق مهار زیستی بیماری پژمردگی فوزاریومی خیار با استفاده از اندوفیت‌های قارچی Coprinopsis sp. و Fomes fomentarius در شرایط آزمایشگاه، گلخانه و مزرعه است. آزمون بیماریزایی جدایه های بیمارگر پس از خالص سازی بر روی بذر خیار رقم2N NADA انجام گردید. شناسایی مولکولی جدایه بیمارگر با استفاده از نواحی ژنومیTEF و ITS انجام شد. توانمندی امکان کنترل زیستی دو جدایه بیوکنترل با استفاده از آزمونهای کشت متقابل و متابولیت فرار در در شرایط آزمایشگاه بررسی شد. هر دو جدایه قارچ بیوکنترل توانستند به میزان 80-70 درصد رشد پرگنه قارچ بیمارگر را کاهش دادند. علاوه بر این، بررسی تأثیر اندوفیت‌های قارچی روی شدت بیماری پژمردگی فوزاریمی خیار در شرایط گلخانه و مزرعه بترتیب در قالب طرح کاملاً تصادفی و طرح بلوک‌‌های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. مقایسه میانگین داده های آماری نشان از تاثیر مثبت آنتاگونیست‌های اندوفیت قارچی بر کاهش شدت بیماری و مهار زیستی آن و تفاوت معنادار آن با شاهد داشت. علاوه برتاثیر جدایه بیوکنترل روی میزان شدت بیماری، پارامتر‌های رشدی خیار از جمله تعداد ساقه اصلی، تعداد ساقه فرعی، ارتفاع بوته، وزن تر و خشک ریشه، عملکرد میوه گیاهان آلوده و غیرآلوده در هر پلات ثبت و اندازه‌گیری شد که در تمام صفت‌های اندازه‌گیری شده، بوته های تیمار شده نسبت به شاهد افزایش رشد و تولید معناداری داشت.