جمیل امان اللهی

امروزه و در پی اقدامات انسانی و تغییرات اقلیمی، مناطق حفاظت شده که دارای اهمیت اکولوژیکی بسیار زیادی هستند، دستخوش تخریب و دگرگونی شده‌اند. شاخص‌ اکولوژیکی مبتنی بر سنجش‌ازدور (RSEI)، با تلفیق شاخص‌های پوشش گیاهی (NDVI)، رطوبت (WET)، برف (NDSI) و گرما (LST) ساخته می‌شود، به طور فزاینده‌ای برای ارزیابی کیفیت محیط‌زیست مورداستفاده قرار می‌گیرد. در این تحقیق باهدف ارزیابی و پایش تغییرات کیفیت محیط‌زیست منطقه حفاظت شده بدر و پریشان، از این شاخص استفاده شد. بدین منظور تصاویر ماهواره‌ای لندست برای دوره زمانی ۲۰۰۰، 2010، 2021 دانلود و با انجام پردازش‌ها در محیط نرم‌افزار Envi 5.3، Arcmap10.4.1 و Terrset2020، شاخص‌های پوشش گیاهی، پوشش برف، رطوبت و دمای سطحی زمین برای منطقه موردمطالعه استخراج شد. نتایج نشان داد که شاخص NDVI در طول زمان نوسانات زیادی داشته است و به‌طورکلی منطقه از این نظر شرایط مناسبی ندارد. شاخص NDSI نشان داد که در طول زمان پوشش برف در منطقه دارای نوسان و به‌طورکلی کاهشی بوده است. نتایج شاخص WET نیز نشان داده که روند کلی تغییرات مثبت بوده است. همچنین نتایج شاخص LST زمین حاکی از افزایش این شاخص در طول زمان و همچنین تغییرات مکانی در منطقه بوده است. نتایج تلفیق شاخص‌ها نیز نشان‌دهنده افزایش کیفیت محیط‌زیست در بازه 2000-2010 و کاهش کیفیت محیط‌زیست منطقه حفاظت شده بدرو پریشان در طول دوره زمانی 2010-2021 بوده است. نتایج نشان داد که داده‌های سنجش از دور می‌توانند اطلاعات دقیقی در مورد سطح زمین ارائه دهند همچنین سنجش‌ازدور با قابلیت نظارت بر چندین منطقه به طور هم‌زمان به ابزاری قدرتمند برای نظارت بر محیط‌زیست تبدیل شده است. علاوه بر این، استفاده از داده‌های سنجش‌ازدور می‌تواند نیاز به بررسی‌های میدانی را کاهش دهد که می‌تواند سبب صرفه جویی در زمان‌ و هزینه شود.