جمیل امان اللهی

دمای سطح زمین(LST)، یکی از یافته‌های مهم داده‌های سنجش از دور می‌باشد که امکان بررسی سیر و جریان انرژی را در سطح زمین فراهم کرده است. آگاهی به تغییرات و نوسان این عامل در سطح سیمای سرزمین می‌تواند به بررسی سیر و جریان انرژی کمک کند. شهر نشینی و توسعه آن یکی از عوامل مهم و موثر بر روی سیر دما در سطح زمین است. کرمانشاه یکی از کلانشهر‌های بزرگ کشور است که در طی چند سال اخیر رشد زیادی داشته است. یکی از پارامتر‌هایی که می‌تواند توسعه شهر را مورد بررسی قرار دهد استفاده از دمای سطح زمین است. در این راستا این مطالعه با هدف بررسی جزایر حرارتی در سطح شهر کلانشهر کرمانشاه انجام گرفت. با استفاده از تصاویر ماهواره لندست 8 سنجنده OLI و استفاده از معکوس تابع پلانک دمای سطح زمین به صورت میانگین فصلی برای فصول زمستان، بهار، تابستان و پاییز سال‌های 2014، 2017 و 2021 در محیط سامانه گوگل ارث انجین محاسبه گردید. سپس برای دستیابی به جزایر حرارتی از تحلیل Getis-Ord Gi در محیط نرم افزار ArcGIS10.4.1 استفاده شد. از آماره z این تحلیل استفاده شد و لکه‌های داغ و سرد حرارتی که به احتمال 95 درصد به بالا با محیط اطراف متمایز بودند مد نظر قرار گرفتند. سپس مقدار جابه جای جزایر حرارتی سرد و گرم با تغییرات فصل به وسیله شاخص Kappa مد نظر قرار گرفت. میزان تکه تکه شدگی و پیوستگی لکه‌های حرارتی نیز با استفاده از متریک‌های سیمای سرزمین شامل تعداد لکه(NP)، درصد مساحت کلاس(PLAND)، تراکم لکه(PD)، بزرگترین لکه(LPI)، تراکم حاشیه(ED)، شکل سیمای سرزمین(LSI) و فراکتال محیطی یا چولیده‌گی لبه(PAFRAC) استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که دمای محدوده مورد مطالعه در تمام فصول زمستان، بهار، تابستان و پاییز در محدوده مورد مطالعه رو به افزایش است. شهر کرمانشاه در فصول گرم به صورت جزیره حرارتی سرد عمل کرده و بخش اعظمی از بافت شهری به صورت جزیره حرارت سرد است در عوض تمام اطراف شهر توسط جزایر حرارتی گرم پوشانده شده است. این شکل از توزیع جزایر حرارتی نشان دهنده نقش و تاثیری است که زمین های کشاورزی پیرامون شهر کرمانشاه بر روی تشکیل جزایر حرارتی شهر کرمانشاه دارند. جزایر سرد حرارتی به صورت تکه تکه منطبق با فضاهای سبز شهر و همچنین بافت شهری هستند که از سال 2014 تا کنون روند رو به رشدی را داشته اند. همپوشانی جزایر حرارتی گرم نشان می دهد که با تغییر فصول از زمستان به بهار شاخص کاپا برابر 274/0 است و در سالهای بعد این انطباق بیشتر شده اما بر اساس نوسان شاخص کاپا مقدار آن با برابر تصادفی تفاوتی ندارد. به طور کلی تغییر فصل از زمستاان به بهار جزایر حرارتی دارای نوسان بالایی هستند در خصوص جزایر حرارتی سرد با تغییر فصل از تابستان به پاییز بیشترین ثبات در جزایر حرارتی شهری وجود دارد. یافته های این پژوهش می تواند در راستای مدیریت بهتر جزایر حرارتی سطح شهر کرمانشاه مفید باشد.