ایرج طهماسبی خورنه

سابقه وهدف: نخود در ایران در بین حبوبات دارای بیشترین سطح زیر کشت و تولید می باشد. این محصول در رقابت با علف های هرز ضعیف است لذا تشخیص دوره بحرانی کنترل علف های هرز برای تعیین زمان مناسب مدیریت علف های هرز و کاربرد علف کش ها مهم می باشد. هدف از اجرای این آزمایش تعیین دوره بحرانی کنترل علف های هرز نخود در شرایط دیم دشت دهگلان واقع در استان کردستان بود. مواد و روش ها: این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه کردستان در دشت دهگلان واقع در استان کردستان از 29 فروردین تا 30 تیرماه سال 1393 اجرا شد. رقم نخود مورد استفاده در آزمایش ILC482 بود. آزمایش دارای 16 تیمار، شامل 7 دوره عدم وجین (تداخل) علف های هرز و 7 دوره وجین (عاری از علف هرز) بعلاوه دوره های بدون علف هرز(وجین) و تداخل(عدم وجین) تمام فصل به عنوان شاهد بود. تیمارهای تداخل علف هرز و بدون علف هرز به صورت دوره های زمانی صفر، 12، 22، 32، 42، 52، 62، 72 و 92 روز پس از کاشت تنظیم شدند. شروع و پایان دوره بحرانی با برازش معادله به ترتیب به دوره های تداخل علف هرز و دوره های بدون علف هرز تعیین گردید. عملکرد نسبی دانه در تیمارها به صورت درصد از شاهد بدون علف هرز تعیین گردید. معادله چهارپارامتری لجستیک به عملکرد نسبی دوره های تداخل و بدون علف هرز(وجین)، برازش داده شد و سپس دوره بحرانی کنترل علف های هرز براساس 2/5، 5 و 10 درصد افت عملکرد قابل قبول تعیین شد. یافته ها: تراکم علفهای هرز درطی فصل رشد در دوره های تداخل از 17/42-9/98 بوته در مترمربع و به طور میانگین 14/82 بوته در مترمربع بود. میانگین تراکم سلمه تره، پیچک صحرایی، گلرنگ وحشی و تاج خروس به ترتیب 8، 4، 1/5 و 0/5 بوته در مترمربع بود که گونه های مهم علف های هرز مزرعه را تشکیل دادند. وزن خشک علف های هرز با افزایش طول دوره های تداخل به صورت خطی افزایش یافت و به 62/13 گرم در مترمربع رسید. اما افزایش دوره های بدون علف هرز موجب کاهش وزن خشک علف های هرز به تبعیت از معادله نمایی شد و در آخر فصل رشد تقریباً به صفر نزدیک شد. عملکرد دانه تیمارهای شاهد بدون علف هرز و شاهد تداخل به ترتیب 106/33 و 68/71 گرم در مترمربع بود. بدین ترتیب تداخل علف های هرز عملکرد دانه را 35/5 درصد در مقایسه با شاهد بدون علف هرز کاهش داد. شروع دوره بحرانی کنترل علف های هرز براساس 2/5، 5 و 10 درصد افت عملکرد قابل قبول 208، 292 و 426 درجه روز رشد (18، 24 و 36 روز پس ازکاشت) معادل 3، 5 و 8 برگی نخود و پایان آن 1234، 969 و 720 درجه روز رشد (79، 67 و 54 روز پس ازکاشت) معادل اواسط پرشدن دانه، انتهای غلاف رفتن و اوایل گلدهی نخود تعیین گردید. نتیجه گیری: دوره بحرانی کنترل علف های هرز بر اساس 5 درصد افت عملکرد 67-24 روز از کاشت (از مرحله 5 برگی تا اواخر غلاف رفتن) تعیین گردید.