هادی رضوان

چکیده میراث مفهومی پیچیده و مورد اختلاف است، که تعریف واحد و جامعی که تمام ارکان و اجزای آن را شامل گردد، ارائه نشده است. میراث را بر حسب موضوع به میراث دینی، میراث عامیانه، میراث ادبی و میراث تاریخی و... تقسیم بندی نموده اند. بکارگیری میراث در ادبیات عرب به دو مرحله ی اصلی تقسیم می شود، مرحله ی اول را تقلید از میراث یا همان (التعبیر عن الموروث)، و مرحله دوم را کارکرد میراث یا (التوظیف/ التعبیر بالموروث) می نامند. مرحله ی اول بکارگیری میراث، تقلید و بازنویسی میراث گذشته است که آثار ادبی در این مرحله به ثبت و ضبط آن بدون هیچ کم و کاستی می پرداختند. اما مرحله ی دوم که مرحله ی کارکردی میراث است، میراث از نقش محوری خود در آثار مرحله ی قبل به یک نیاز حاشیه ای و ضروری برای جامعه ی کنونی و زمان حال مبدل می شود که بصورتی جزئی و بر حسب تجربیات عصر حاضر و در قالب تکنیک های نوین ادبی بکار گرفته می شود. ابراهیم نصرالله از رمان نویسان نوگرای فلسطینی معاصر است که در هر دو زمینه ی شعر و رمان صاحب قلم و پرآوازه است. وی نویسنده ی حماسه ی بزرگ «کمدی فلسطینی» است، که از شش رمان مستقل تشکیل می شود. «طیور الحذر/ 1996» اولین رمان این مجموعه و یکی از شاهکارهای ادبیات معاصر عرب است. نصرالله در طیور الحذر به بررسی تاریخ سیاسی اجتماعی ملت فلسطین از یک نگاه تازه می پردازد. وی با بارخوانی مشکلات و مصائب ملت آواره به ریشه یابی این مشکلات می پردازد. یکی از ویژگیهای مضمونی و ساختاری رمان طیور الحذر بکارگیری میراث در ابعاد گسترده است. نصرالله در طیور الحذر انواع و اشکال مختلف میراث را با استفاده از تکنیک های نوین ادبی (بینامتنیت، نقاب) برای بیان واقعیت ها بکار گرفته است، همچنین با استفاده از این اشکال و به خصوص میراث دینی و عامیانه به تحلیل عوامل و حوادثی می پردازد، که منجر به اسارت و آوارگی انسان فلسطینی شده است. نصرالله در طیور الحذر با استفاده از مهارت های خود در زمینه شعر، سینما و هنرهای تجسمی توانسته است که به یک بازخوانی گسترده از میراث نایل آید. میراثی که در اغلب اوقات برای بیان متفاوت مفهوم احتیاط بکار گرفته شده است. مفهوم احتیاط و عبرت گرفتن محور تمامی حوادث و حکایات رمان است که نصرالله با درآمیختن آن با مفاهیم موروثی در یک قالب کمدی اندیشه و افکار خود را در لابلای طنزهای تلخ و سیاه متوج