هیمن نوربخش

مواد نانو به یک ماده طبیعی، تصادفی یا ساخته شده ای که محتوی ذراتی باشد و بیش از 50 درصد این ذرات در یک یا چند بعد دارای اندازه 1 تا 100 نانومتر باشند، اطلاق می گردد. در این بعد ترکیبات غذایی دارای ویژگی های منحصر به فردی مانند افزایش سطح، افزایش سرعت و میزان هیدراسیون، حلالیت و پخش پذیری، افزایش فعالیت سطحی و ... خواهند بود. عمده نانوساختارهای پرکاربرد در صنایع غذایی شامل نانوذارت (ماتریکس ساده و هسته –پوسته)، نانوتیوب ها، نانو ذرات چربی، نانولیپوزم ها، نانوامولسیون-ها، نانولمینت ها و نانوکامپوزیت ها می باشد. همچنین دو روش کاهش اندازه ذرات ماکرو (top-down structuring) و بازآرایی مجدد مولکول ها و اتم ها (bottom-up structuring) تکنیک های متداول تولید نانو ذرات می باشند. حوزه های مختلف کاربردی فناوری نانو در غذا و صنایع غذایی را می توان به هفت دسته تقسیم بندی نمود که شامل: 1- نگهداری غذا 2- سلامت غذا 3- تولید غذا 4- حمل مواد مغذی 5- بهبود طعم و رنگ 6- بسته بندی 7- عمل آوری غذا می باشند. همچنین محقیق با استفاده از دانش نانو توانسته اند این ویژگی ها را در این حوزه ها بهبود ببخشند: 1- رسانش مواد مغذی و ترکیبات زیست فعال در غذاهای کارکردی برای بهبود سلامت انسان 2- طعم، بافت و رسانش اجزای کارکردی زیست فعال 3- انحلال پذیری 4- رهایش کنترل شده برای تغییر در جای طعم و رنگ محصولات 5- افزایش جذب مواد مغذی در محیط های زیستی 6- حفظ پایداری میکرومواد مغذی و ترکیبات زیست فعال در طول فراوری، ذخیره سازی و توزیع. شرکت ها و کارخانجات بی صبرانه منتظر خوهان بکارگیری فن آوری نانو در تهیه فرآورده های خوراکی هستند. البته مواد و ذراتی که در فن آوری نانو (به معنای کنترل ماده در ابعاد مولکولی) بکار گرفته می شود، از آنجاییکه بسیار کوچک اند به سختی نیز قابل رویت اند و به کارگیری و کنترل آنان نیز با موانع زیادی همراه است و هیچکس به درستی نمی داند که ذرات نانویی در چه محصولاتی به کار گرفته شده اند. صاحبان صنایع غذایی نیز بیم از این دارند که موج نارضایتی میان مصرف کنندگان سبب خودداری آنان از خرید محصولات شود. این اعتراضات در مورد بکارگیری علم ژنتیک در تهیه محصولات غذایی پیش از این نیز دیده شده بود. نوع و اندازه ریسک مرتبط با هر نانوذره با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی (اندازه، بار و ...) و نوع آن ارتباط دارد.