هادی نیری

گسل، شکستگی ای در پوسته زمین است که در امتداد آن جابجایی رخ داده است. این جابه جایی ها معمولا نتیجه تنش های زمین ساختی ناشی از حرکت صفحات تکتونیکی هستند. فعالیت لرزه ای نتیجه آزاد شدن ناگهانی انرژی انباشته شده در طول گسل ها است. این انرژی به شکل امواج لرزه ای منتشر شده و باعث زمین لرزه می شود. فعالیت گسل ها می تواند منجر به بروز خطرات طبیعی جدی مانند: زمین لرزه ها، رانش زمین، سونامی و تغییرات در منابع آبی شود. هندسه فرکتال کارایی‌های زیادی در قلمرو علوم دارد همچنین استفاده از آن در سال‌های اخیر در بررسی پدیده‌های ژئومورفولوژیکی گسترش پیدا کرده است. کاربردی‌ترین قسمت این روش‌ها در بررسی پدیده‌ها، بعد فرکتالی است. هدف پژوهش حاضر، مطالعه و بررسی میزان فعالیت گسل‌های موجود با استفاده از روش فرکتال، ارتباط بین بعد فرکتالی گسل‌ها و احتمال لرزه‌زایی آن‌ها و طبقه‌بندی گسل‌ها بر اساس میزان احتمال خطر و بررسی در پهنه زاگرس شمال غربی به روش شمارش جعبه‌ای است. برای دست یابی به این هدف، ابتدا عملیات خوانش نقشه‌های زمین‌شناسی را به مقیاس 1:100000 در نرم‌افزار GIS انجام داده و سپس با بعد فرکتالی دو روش تورکات و رودریگرزورینالدو محاسبه شدند. برای دست‌یافتن به هدف این پژوهش با استفاده از نقشه‌های زمین‌شناسی، شبکه‌های گسلی ترسیم و تعداد سلول‌های پوشش‌دهنده منطقه موردمطالعه در شش مقیاس مختلف (25، 50، 100، 200، 400، 800) به کمک نرم افزار GIS استخراج شده‌اند. محاسبات بعد فرکتالی در محیط برنامه Excel صورت گرفت و در آنجا با انجام محاسبات و ترسیم منحنی برازش بین لگاریتم تعداد مربعات دارای گسل و لگاریتم طول مربعات و همبستگی بعد فرکتال با روش تورکات (2007) و روش رودریگرزورینالدو از نسبت مقیاس‌ها و تعداد مربعات جهت محاسبه بعد فرکتالی به دست آمده‌اند. در مرحله بعد انجام درون‌یابی این داده ها به دو روش IDW Interpolation و Kriging Interpolation صورت گرفت. که در این پژوهش از روش Kriging به دلیل داشتن پایین ترین میزان خطا استفاده شده است مشاهدات میدانی صحت یافته ها را نشان داد. و درنهایت به نقشه های رستری که می توان برا اساس آن میزان زیاد یا کم بودن بعد فرکتالی در مناطق مختلف محدوده مورد مطالعه را شناسایی کرد، تبدیل شد