بلایای طبیعی همواره به عنوان پدیده ای طبیعی در طول حیات کره زمین وجود داشته و خواهد داشت و در اغلب موارد تأثیرات مخربی بر سکونتگاه های انسانی وشهرها باقی می گذارند. زلزله به عنوان یکی ازمهمترین ناملایمات طبیعی زمین، همواره درمدت زمان کوتاهی خسارات غیرقابل جبرانی را به پیکره ی سکونتگاههای بشری وارد ساخته است. امروزه با وجود پیشرفتهای تکنولوژیکی و افزایش دانش وتوانایی های انسان در کنترل بلایای طبیعی، شهرها هنوز هم با خطر زلزله مواجه هستند و از این منظر آسیب پذیرند. اگرچه جلوگیری ازپدیده زلزله امری غیرممکن است، اما با اندیشیدن تدابیری می توان آسیب های ناشی از آن را به حداقل ممکن رسانید. یکی از راهکارهای مدیریت بحران برای مواجهه با آسیب های ناشی از بلایای طبیعی در سکونتگاههای شهری توجه به شریانهای حیاتی می باشد دراین میان نقش شبکه معابر به عنوان قدیمی ترین شریان حیاتی غیر قابل اغماض است. ﺷﺒﻜه های ارﺗﺒﺎﻃﻲ شهر، ﻧﻘﺶ ﺣﺴﺎﺳﻲ درآسیب پذیری شهر در برابر زلزله دارد و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻌـﺪ از وﻗـﻮع زﻟﺰﻟـﻪ آﺳـﻴﺐ ﻧﺒﻴﻨـﺪ و ﻛﺎرآﻳﻲ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ، از ﺗﻠﻔﺎت زﻟﺰﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدی ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪشد. زﻳﺮا اﻣﻜﺎنﮔﺮﻳﺰ از موقعیت های ﺧﻄﺮﻧﺎک و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻣﻦ را فراهم کرده و ﻋﺒﻮر و مرور وسایل نقلیه امدادی به راحتی صورت خواهد گرفت. ایران در مرکز کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا واقع شده و یک منطقه زلزله خیز است. وقوع زلزله های مخرب و فاجعه آمیز چند دهه اخیر نشان داده است که هیچ نقطه ای از کشور از خطر زلزله در امان نیست. اﮔﺮﭼﻪ ﺷﻬﺮﺳﻨﻨﺪج در زون ﺳﺎﺧﺘﺎری، ﻧﺴﺒﺘﺎ آرام ﺳﻨﻨﺪج - ﺳﻴﺮﺟﺎن واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ و کانون زمین لرزه های شدید نبوده است اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ پهنای کم زون سنندج – سیرجان و ﻋﺒﻮر دو ﮔﺴﻞ ﻣﻌﺮوف زاﮔﺮس ﺟﻮان و ﮔﺴﻞ مریوان _ سیرجان، در ﻣﻌﺮض زﻟﺰﻟﻪﻫﺎی اﻃﺮاف قرار دارد. مدیران بحران یکی از دلایل گسترده شدن ابعاد زلزله را عدم امدادرسانی به موقع ناشی از آسیب دیدگی معابر و شبکه های ارتباطی شهری بیان کرده اند بنابر این ارزیابی آسیب پذیری شبکه معابر شهری در هنگام وقوع مخاطره زلزله و برنامه ریزی برای کاهش این آسیب ها امری ضروری می نماید. لذا در این پژوهش برای ارزیابی آسیب پذیری شبکه های ارتباطی شهر سنندج در هنگام وقوع زلزله، از سه مدل تحلیل شبکه، WLC و طبقه بندی حداکثر احتمال استفاده شد و معیارهای مساحت مساکن، مصالح ابنیه، نوع مالکیت، نوع ساختمان، تراکم، فاصله با مراکز حساس و خدماتی انتخاب شدند. هر کدام از این معیارها دارای زیر معیارهایی هستند که با استفاده از مدل AHP وزن دهی شدند و در نهایت با مدلهای WLC و طبقه بندی حداکثر احتمال همپوشانی شدند و نقشه خروجی آسیب پذیری در هر کدام از مدل ها به دست آمد. لازم به ذکر است که مدل تحلیل شبکه نقشه خروجی ندارد و از طریق تحلیل لایه های استاندارد شده مناطق آسیب پذیر و عوامل آسیب پذیری در هر منطقه مشخص می گردند. نتایج به دست آمده در هر سه مدل حاکی از این است که مناطق یک و دو بیشترین آسیب پذیری معابر را در هنگام زلزله با درجات بسیار نامناسب و نامناسب دارند و منطقه سه کمترین آسیب معابر را با درجه نامناسب دارد. عواملی همچون تراکم بالای جمعیت، خانوار و طبقات، مساحت پایین و ریز دانه بودن ساختمان ها، کیفیت و دوام پایین مصالح به کار رفته در ساختمان ها و بالا بودن تراکم ساختمان های رهنی و استیجاری در آسیب پذیری بالای این مناطق نقش عمده ای دارند و نیز میزان آسیب پذیری با درجه بالا در بافت های غیر رسمی و ناکارآمد نسبت به بافت های فرسوده و جدید بیشتر است. لازم به ذکر است که اختلاف اندکی که در نتایج مدل های WLC و طبقه بندی حداکثر احتمال وجود دارد ناشی از ریسک گریز بودن مدل WLC و ریسک پذیر بودن مدل طبقه بندی حداکثر احتمال است.
