رودخانه ها سیستمی پویا بوده و همواره برای رسیدن به تعادل بستر در مسیر خود برداشت، حمل و رسوب گذاری می-کنند. به همین دلیل مشخصه های مورفولوژیکی آن ها به طور پیوسته در طول زمان تغییر می کند. با توجه به اینکه رودخانه قشلاق همواره تحت تأثیر متقابل اثرات انسان و محیط بوده است پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات مورفولوژی آن، شامل الگوی رود، روند تغییرات و جابجایی مسیر جریان آب، شناخت نظری فرایندهای رودخانه با در نظر گرفتن متغیرهای محیط طبیعی و همچنین تشخیص و پیش بینی مسیرهای بحرانی از نظر فرسایش کناری رودخانه انجام شده است. محدوده ی مورد مطالعه یک بازه 55 کیلومتری است که از دیوار سد وحدت (قشلاق) در 12 کیلومتری شمال شرق شهر سنندج شروع شده و تا سد در دست احداث ژاوه ادامه می یابد. رودخانه قشلاق به ویژه در بازه مورد مطالعه در زمین های تراکمی و کم شیب جریان دارد و عکس العمل رودخانه برای رسیدن به تعادل، منجر به وارد شدن خسارت هایی جدی به سازه های انسانی و زمین های زراعی اطراف می شود. تکنیک اصلی کار مقایسه زمانی و مکانی تغییرات بستر رودخانه است. جهت انجام پژوهش حاضر از ابزارهایی مانند نقشه های توپوگرافی 1:25000، نقشه زمین شناسی 1:100000، تصاویر ماهواره ای لندست مربوط به تابستان سال 1364 و 1393 و همچنین اسناد و گزارش ها و کتاب های موجود در کتابخانه ها استفاده شده است. کنترل تغییرات از طریق کار میدانی صورت گرفته و در نرم افزار Arc GIS نقشه ها و تصاویر رقومی شده، زمین مرجع گردیده و پارامترهای هندسی مانند طول رودخانه، طول موج، ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی و غیره با روش برازش دایره های مماس بر قوس رودخانه در محیط نرم افزاری Auto Cad انجام شده است. در نهایت تحلیل های کمی با استفاده از روابط ریاضی به دست آمده است و بستر رودخانه در فاصله 1500 متری از هر دو ساحل راست و چپ برای کاربری های مختلف با استفاده از مدل فازی پهنه بندی شده است. نتایج حاصل مؤید آن است که از ابتدای محدوده مورد بررسی تا حوالی روستای سواریان تغییرات به دلیل جنس سست سازندها و تأثیرات بسیار زیاد عوامل انسانی، بسیار بالاست به گونه ای که می تواند توسعه بدون برنامه شهری را با اختلال مواجه کند. اما در ادامه مسیر، در بازه زمانی مورد مطالعه تغییرات کم تری مشاهده می شود.
