هادی نیری

حوضه ی آبریز رودخانه ی تروال با مساحت 20/6560 کیلومتر مربع در شرق استان کردستان واقع شده است. این رودخانه از کوهستان های خسروکش سرچشمه گرفته و پس از عبور از دشت-های قروه و دهگلان به رودخانه ی قزل اوزن در استان زنجان می پیوندد. اهمیت این رودخانه به عنوان منبع شرب، کشاورزی و صنعت مناطق موجود در حوضه، لزوم تحقیق در این زمینه را ایجاب می نماید. در این پژوهش هدف اصلی شناخت ویژگی های طبیعی بستر رودخانه از دیدگاه ژئومورفولوژی رودخانه ای و بررسی تأثیر آن بر روی کیفیت و توان خودپالایی رودخانه است. برای رسیدن به این هدف، ابتدا استیل بندی رود با استفاده از چهار پارامتر واحدهای ژئومورفیک، بافت مواد بستر، پلانفرم مجرا و موقعیت دره ای رود انجام شد. برای این کار از نقشه های توپوگرافی جهت شناخت بهتر موقعیت حوضه استفاده شد و از عکس های هوایی برای تعیین پلانفرم مجرا و تحدید مرزهای هر پلانفرم استفاده شد. جهت تعیین سه پارامتر دیگر بافت مواد بستر، موقعیت دره ای رود و واحدهای ژئومورفیک موجود در رودخانه، از بستر رود در شاخه ی اصلی و پنج شاخه ی فرعی آن بازدید میدانی صورت گرفت. داده های به دست آمده در بازدید های میدانی به وسیله ی دستگاه GPS ثبت شد. داده های جمع آوری شده در محیط نرم افزار ARC MAP وارد شد و هر استیل با توجه به چهار ویژگی تعریف شده، تعیین شد. تعداد استیل های تعیین شده شامل 7 استیل سینوزیته ی کم با بستر گراولی، سینوزیته ی کم با مواد ریزدانه، آدا با بستر رسی، مئاندری با بستر ماسه ای، مئاندری با بستر رسی، سینوزیته ی کم با بستر ماسه ای و چندمجرایی با نوار ماسه ای بود. با توجه به تکرار چند استیل، رود به 16 قسمت متفاوت براساس استیل های شناسایی شده تقسیم شد. سپس در راستای هدف دوم این پژوهش، عملیات نمونه برداری از هر استیل جهت بررسی تأثیر ویژگی های هر استیل در ارتباط با کیفیت آب، بر روی رود آغاز شد. برای نمونه برداری از برنامه ی پایش اثر استفاده شد. از هر استیل در ورودی و خروجی آن براساس استانداردهای نمونه برداری، نمونه برداشت شد. تعداد 20 نمونه از بستر رودخانه گرفته شد. پس از نمونه گیری، آنالیز پارامترهای کیفی در آزمایشگاه انجام شد. پارامترهای کیفی اندازه گیری شده شامل دما، pH، EC، TDS، TSS، Na، Ca، Mg، K، Cl، F، NO2، NO3، SO4، PO4، DO، BOD و COD بود. شاخص کیفیت آب IRWQIsc برای تعیین