حسین جهانی عزیزآبادی

این تحقیق به منظور غربال تعدادی عصاره و یک اسانس گیاهی با هدف بهبود عملکرد و کیفیت تولید گاوهای شیرده در قالب 5 آزمایش مختلف شامل آزمایشات برون تنی و درون تنی طراحی و اجرا شد. اثر عصاره های اتانولی آویشن کوهی، بابونه، پونه کوهی، ترخون، دارچین، مرزه کوهی، میخک و نعناع فلفلی و اسانس صمغ درخت ون بر کینتیک تخمیر، تولید متان و فاکتور تفکیک کننده جیره گاو شیرده )نسبت 60:40 علوفه به کنسانتره( با استفاده از تکنیک تولید گاز در دو آزمایش جداگانه ارزیابی شد. در هر آزمایش 5 سطح مختلف از عصارههای اتانولی و اسانس گیاهی استفاده شد. اسانس صمغ درخت ون سبب بهبود بهتر در قابلیت هضم ماده آلی و تولید متان در مقایسه با عصارههای گیاهی گردید. بنابراین، اسانس صمغ درخت ون جهت ارزیابی بیشتر در سیستم شبیه ساز شکمبهای ) RUSITEC ( انتخاب گردید. اثر سطوح مختلف اسانس صمغ درخت ون بر ناپدیدشدن مواد مغذی، الگوی اسیدهای چرب فرار و جمعیت میکروبی در سیستم شبیه ساز شکمبهای بررسی شد )آزمایش سوم(. افزودن اسانس صمغ درخت ون در سطح 150 میکرولیتر در لیتر سبب افزایش ) 05 / 0 > P ( ناپدیدشدن وادمغذی گردید. اسانس صمغ درخت ون سبب افزایش ) 05 / 0 > P ( غلظت کل اسیدهای چرب فرار، استات و نسبت استات به پروپیونات بدون تغییر در غلظت پروپیونات شد. اسانس صمغ درخت ون سبب افزایش 10 درصدی جمعیت کل باکتریها و کاهش قابل توجه جمعیت متانوژنها گردید ) 05 / 0 > P (. جمعیت کل پروتوزوآها و گونههای انتودینیوم و افریواسکولسیده بواسطه افزودن اسانس صمغ درخت ون کاهش یافت ) 05 / 0 > P (. در آزمایش چهارم اثر اسانس صمغ درخت ون بر تولید شیر، الگوی اسیدهای چرب شیر، قابلیت هضم مواد مغذی و متابولیت های سرم خون در گاو شیرده بررسی شد. تعداد 24 راس گاو شیرده نژاد هلشتاین در قالب یک طرح کاملا تصادفی با طول دوره آزمایش 21 روز و 3 تیمار شامل: جیره پایه بدون اسانس صمغ درخت ون )شاهد(، جیره پایه به اضافه ی 15 میلی لیتر اسانس به ازای هر راس گاو در روز )اسانس 15 ( و 30 میلی لیتر به ازای هر راس گاو در روز )اسانس 30 ،) استفاده شدند. گاوها با یک جیره کاملا مخلوط حاوی علوفه و کنسانتره )با نسبت 36 به 64 درصد بر اساس ماده خشک( تغذیه می شدند. افزودن اسانس صمغ درخت ون در سطح 15 میلی لیتر به ازای هر راس گاو در روز تولید شیر را افزایش ) 013 / 0 = P ( داد، اما تاثیری بر پروتئین، چربی، لاکتوز و کل مواد جامد شیر نداشت. در مقایسه با شاهد، اسانس ون محتوی کل اسیدهای چرب با چند پیوند دوگانه، رومنیک اسید، کل اسیدهای چرب لینولئیک کانژوگه ) TCLA (، اسیدهای چرب امگا- 3 را افزایش ) 05 / 0 > P (، و نسبت اسیدهای چرب امگا- 6 به امگا- 3 در چربی شیر را کاهش داد ) 05 / 0 > P (. اسانس ون تاثیری بر متابولیتهای سرم خون و قابلیت هضم ماده آلی، پروتئین خام و الیاف نامحلول در شویند خنثی در طول دستگاه گوارش نداشت اما قابلیت هضم الیاف نامحلول در شوینده اسیدی را افزایش داد ) 05 / 0 > P (. در آزمایش پایانی )آزمایش پنجم(، تعداد 4 راس قوچ نژاد سنجابی دارای فیستوله شکمبهای در قالب یک طرح چرخشی با دو دوره 21 روزه )شامل 14 روز عادت پذیری و 7 روز نمونهبرداری در هر دوره( جهت ارزیابی اثر اسانس صمغ درخت ون بر مصرف اختیاری خوراک، جمعیت میکروبی و الگوی تخمیر شکمبه استفاده شدند. در این آزمایش، 2 / 1 میلی لیتر به ازای هر راس گوسفند در روز از اسانس صمغ درخت ون )اسانس( به جیره مشابه جیرهی گاوهای شیرده اضافه شد. مصرف اختیاری خوراک تحت تاثیر افزودن اسانس ون قرار نگرفت. اسانس ون تاثیری بر اسیدیته شکمبه در قبل از خوراک دهی صبح )صفر ساعت( و در ساعات 1 ، 2 ، 3 و 4 بعد از خوراک دهی صبح نداشت. با افزودن اسانس ون به جیره غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه در 2 ساعت بعد از خوراک دهی صبح کاهش یافت ) 05 / 0 > P (. قبل از خوراک دهی صبح )صفر ساعت(، غلظت کل اسیدهای چرب فرار تحت تاثیر افزودن اسانس ون قرار نگرفت. با افزودن اسانس ون به جیره غلظت پروپیونات و والریک اسید تمایل به افزایش داشت )بترتیب 1 / 0 = P و 09 / 0 = P(. اما غلظت استات، ایزو والریک و بوتیریک اسید تحت تاثیر قرار نگرفت. قبل از خوراک دهی صبح، نسبت استات به پروپیونات در تیمار اسانس ون کاهش یافت ) 05 / 0 > P (. در 4 ساعت پس از خوراک دهی صبح، غلظت کل اسیدهای چرب فرار بواسطه افزودن اسانس ون به جیره در مقایسه با شاهد 18 درصد افزایش یافت ) 06 / 0 = P (. افزودن اسانس ون به جیره تاثیری بر غلظت استات نداشت، اما سبب افزایش ) 05 / 0 > P ( غلظت پروپیونات و در نتیجه کاهش ) 05 / 0 > P ( نسبت استات به پروپیونات گردید. غلظت والریک اسید، ایزو والریک اسید و بوتیریک اسید تحت تاثیر اسانس ون قرار نگرفت. تعداد کل باکتریهای شکمبه در تیمار اسانس د