لاک پشت فراتی (Rafetus euphraticus) تنها لاک پشت لاک نرم ایران است و عوامل تهدید متعدد در کل گستره پراکنش این گونه موجب شده است تا در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت در رده در معرض خطر انقراض قرار گیرد. در این پژوهش ویژگی های زیستگاهی و عوامل تهدید لاک پشت فراتی در فصل بهار، تابستان و پاییز سال 1396 و بهار و تابستان 1397در تالاب هورالعظیم استان خوزستان موردبررسی قرار گرفت. ثبت ویژگی های زیستگاهی گونه به صورت مشاهده مستقیم و تصادفی در منطقه موردمطالعه انجام شد. در طول مطالعه میدانی، مناطق و سواحل مناسب تخم گذاری لاک پشت فراتی در فصل زادآوری بررسی و پس از مشاهده لانه از محل لانه، تخم ها، جنس بستر و پوشش گیاهی تصویربرداری و ویژگی های زیستگاهی، مشخصات لانه و تخم های لاک پشت فراتی اندازه گیری و ثبت شد. هم چنین از محل لانه نمونه خاک از عمق های 20، 40 و 60 سانتی متری از زمین در نزدیک ترین نقطه به لانه جهت بررسی بافت خاک تهیه و به آزمایشگاه منتقل شد. برای بررسی عوامل تهدید گونه علاوه بر مشاهدات میدانی از پرسشنامه استفاده و مصاحبه حضوری با صیادان منطقه انجام شد. نتایج این مطالعه نشان داد لاک پشت فراتی در تالاب هورالعظیم بخش هایی از زیستگاه تالابی که دارای جریان آب آرام، کم عمق همراه با پوشش گیاهی گز، نی، سازو، علف شوره و سیاه شور با تراکم زیاد و جنس ساحل شنی و ماسه ای را نسبت به سایر بخش های زیستگاه ترجیح می دهد. بر اساس نتایج بررسی لانه های لاک پشت فراتی در تالاب هورالعظیم میانگین نزدیک ترین فاصله آب تا لانه ( X ̅± SD) 63/98 ± 286 سانتی متر، نزدیک ترین پوشش گیاهی درختچه-ای-علفی 54/115 ± 105 سانتی متر و درصد پوشش گیاهی محل لانه 64 درصد است. هم چنین نتایج نشان داد جنس خاک مناسب لانه سازی لاک پشت فراتی در تالاب هورالعظیم دارای بافت 5/62 درصد لوم، 25 درصد لومی رسی شنی و 5/12 درصد شنی لومی، میانگین شیب 99/15 ± 5 /37 درصد، همراه با پوشش گیاهی 46 درصد گز، 29 درصد علف شوره و 25 درصد نی با تراکم پوشش گیاهی 64 درصد است. در این مطالعه جهت غالب دهانه لانه به سمت جنوب و سپس جهت جنوب شرق بود و میانگین تعداد تخم در هر لانه 78/6 ± 54/16با میانگین قطر 18/0 ± 85/2 سانتی متری، وزن 97/4 ± 47/15 گرم و دمای 6/3 ± 7/34 درجه سانتی گراد و حفره لانه دارای میانگین عمق76/2 ± 6/16، طول 85/2 ± 8/13 و عرض 56/2 ± 3/12 سانتی متر بود. بر اساس نتایج این مطالعه از میان پارامترهای شیب، تراکم و نوع پوشش گیاهی، فاصله لانه تا آب و پوشش گیاهی، جهت دهانه لانه و هم چنین بافت خاک با توجه به مقدار واریانس به دست آمده در نرم افزار R فاصله لانه از آب به عنوان مهم ترین عامل در انتخاب محل لانه لاک پشت فراتی در تالاب هورالعظیم است. هم چنین به ترتیب بافت خاک، جهت، تراکم و فاصله با پوشش گیاهی و شیب در رتبه های بعدی قرار دارند. مهم ترین عوامل تهدید لاک پشت فراتی در تالاب هورالعظیم به ترتیب اولویت جاده سازی، تعارض بین گونه و صیادان، آلودگی نفتی و کم آبی است.
