اصولاً در جوامعی با تنوع فرهنگی فراوان همانند ایران، به دلیل متفاوت بودن ویژگی های فردی و شخصیتی و نیز ظرفیت های محلی و منطقه ای، میزان پذیرش برنامه های توسعه در مناطق مختلف کشور، متفاوت است. از این رو، در نظر گرفتن جوامع دهقانی به عنوان بافتی همگن و یکپارچه از سوی مصلحان توسعه روستایی، بیهوده است. در مقاله حاضر، در قالب پژوهش های کلاسیک نوسازی و با رویکردی انتقادی، به بررسی رابطه بین عناصر خرده فرهنگ دهقانی، به عنوان یکی از زمینه های متغیر در قبول یا رد نگرش ها، ارزش ها و هنجارها با پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی روستاییان می پردازیم. در پژوهش حاضر، جامعه آماری، دهقانان ساکن در روستاهای بخش لاجان شرقی در آذربایجان غربی هستند. با استفاده از فرمول کوکران و شیوه سهمیه بندی، 307 نمونه به دست آمد که با روش قرعه کشی انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز نیز از طریق پرسشنامه و مصاحبه حضوری جمع آوری گردید و سپس با استفاده از نرم افزار آماری spss و روش های آماری توصیفی و استنباطی متناسب با سطوح سنجش متغیرها، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در پژوهش حاضر، پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، با سه شاخص ثروت، قدرت و منزلت مورد سنجش قرار گرفته است و خرده فرهنگ دهقانی نیز متغیرهای عدم اعتماد متقابل در روابط شخصی، فقدان نوآوری، تقدیرگرایی، پایین بودن سطح آرزوها، عدم چشم پوشی از منافع آنی به منظور دستیابی به منافع آتی، فقدان نیاز به پیشرفت، فقدان همدلی و تصور خیر محدود را در میان دهقانان شامل می شود. بر اساس نتایج پژوهش، وضعیت عناصر خرده فرهنگ دهقانی در جامعه مذکور و بسیاری از نگرش ها و مفاهیم موافق توسعه، نسبتاً خوب است. به جز در موارد نادر، همانند تقدیرگرایی که در جامعه مورد بررسی، بیشتر جنبه مذهبی دارد، سایر عناصر در سطح بسیار نازلی قرار دارند.
