حبیب الله محمدی

سیاه ماهی (Capoeta gracilis) یکی از ماهیان بومی اقتصادی ایران می باشد و در ترکیب جمعیتی ماهیان دریاچه سنگ سیاه کردستان (با ظرفیت mc2 33 و مساحتHa 429) وجود دارد. برای مطالعه تولیدمثل این ماهی به مدت یک سال (خرداد 1398 تا اردیبهشت 1399) بصورت ماهانه با استفاده از تور گوشگیر نمونه برداری انجام گرفت و در مجموع 198 قطعه سیاه ماهی در اوزان مختلف صید گردید. ماهیان صید شده در آزمایشگاه زیست سنجی، جنسیت، مراحل بلوغ، شاخص رشد گناد(GSI) و قطر تخمک ها در مراحل مختلف بلوغ جنسی مورد مطالعه قرار گرفت. ماهیان صید شده در گروه های سنی +0 تا +5 سال قرار داشت. که بیشترین فراوانی آن در گروه سنی 3 با حدود 1/59 درصد و کم ترین آن درگروه سنی 5 با حدود 3 درصد در هر دو جنس مشاهده گردید. نسبت جنسی ماهیان صید شده 5/1 به 1 (ماده به نر) و طول کل نرها از 3/12 تا 38 سانتی متر (میانگین 1/2 ± 3/29 سانتی متر) و طول کل ماده ها از 3/2 تا 6/36 سانتی متر (میانگین 3/2 ± 32 سانتی متر) مشاهده شد. همچنین میانگین وزن کل نرها و ماده ها به ترتیب 9/50 ± 6/284 و 3/79 ± 2/378 گرم بود. رابطه طول کل_وزن بدن برای ماهیان ماده y = 9E-05x2/64، (R2=0/78) و برای ماهیان نر y = 0/0007x2/28، (R2=0/78) بدست آمد. همچنین بررسی تغییرات شاخص رسیدگی جنسی (GSI) برای جنس ماده از 1/1 تا 7/31 (با میانگین 3/8± 5/6) و برای جنس نر از 6/0 تا 47/39 (با میانگین 11± 8/4) متغییر بود و در هردو جنس در تیرماه دارای بیشترین میزان GSI بودند. میانگین طول نسبی روده در این گونه 29/1 + 8/6 محاسبه شد که بیانگر رژیم غذایی گیاه خواری (فیتوپلانکتون یا پریفیتون) می باشد. میانگین درصد معده های خالی در کل دوره 7/11 برآورد گردید که نشان می دهد این گونه نسبتاً پرخور می باشد. همچنین بیش ترین میزان میانگین شاخص معدی در فصل بهار برآورد شد. کلیه آیتم های غذایی شناسایی شده در دستگاه گوارش این ماهی از گیاهان تک سلولی پریفیتونی بود. از میان آیتم های غذایی شناسایی شده، جنس های پریفیتونی Cocconeis sp، Cymbella sp، Diatoma sp، Gomphonema sp، Melosira sp، Nitzschia sp، Synedra sp وNavicula sp به عنوان غذای اصلی، جنس های Cyclotella sp، Pediastrum sp، Stephanodiscus sp، Cymatopleura sp، Gyrosigma sp، Gloeotrichia sp وSpirulina sp به عنوان غذای اتفاقی و آیتم های Amphora sp، Chlorella sp، Cosmarium sp، Ocillatoria sp، Rhabdoderma sp و Scenedesmus sp به عنوان غذای فرعی مصرف شده بود. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که تیر ماه اوج رسیدگی جنسی سیاه ماهی Capoeta gracilis بوده و تولیدمثل این گونه بصورت یکبار در سال و از اردیبهشت تا تیرماه انجام می شود. بررسی عادات غذایی C. gracilis نشان داد که این ماهی دارای رژیم غذایی فیتوپلانکتون خواری می باشد.